نبرد باورنکردنی گیاه‌خواران غول‌پیکر با دشمنی مهاجم

غزال زیاری: شاید باورش سخت باشد؛ اما جانوران هم مثل انسان‌ها و شاید حتی بیشتر از ما نگران طبیعت محلی هستند و در حفاظت از محیط زیست می‌کوشند. گیاهخواران بزرگی مثل فیل‌ها، باخوردن و لگد کردن گونه‌های گیاهی مهاجمی که به عنوان خطر زیست محیطی در نظر گرفته می‌شوند، از طبیعت محلی‌شان محافظت می‌کنند.

شاید برایتان این سوال پیش بیاید که آیا حیوانات بزرگ، گیاهان بومی و محلی را نمی‌خورند و لگد نمی‌کنند؟ این قضیه در مورد مقاله ما صدق نمی کند. باید این را درنظر داشته باشید که گیاهان بومی، به نحوی تکامل یافته‌اند که می‌توانند در برابر رفتارهای گونه‌های گیاهخواری که هزاران سال است با آنها همزیستی داشته‌اند مقاومت کنند؛ اما این مورد درباره گیاهان مهاجم معمولا صادق نیست.

این جمع‌بندی بررسی جدید انجام شده در دانشگاه Aarhus و موسسه حیات وحش هند است که اخیرا در مجله علمی Nature Ecology & Evolution منتشر شده است. این بررسی از پتانسیل بالایی که حیوانات گیاهخوار غول‌پیکر به‌عنوان سلاحی طبیعی برای اجتناب از رقابت گیاهان مهاجم با گونه‌های بومی در اختیار دارند، حکایت دارد.

این قضیه دست کم در هند، کشوری که محققان این اطلاعات را گردآوری کرده‌اند، صادق بوده است. داده‌های به دست آمده نتیجه بزرگترین بررسی حیات وحش جهان که با استفاده از تله‌های دوربینی که هر چهارسال یک بار جمع‌آوری می‌شود و همچنین برنامه نظارت گسترده هند بر گیاهان است.

البته محققان معتقدند که این نتایج در مناطقی که جانوران گیاهخواری به بزرگی جانوران گیاهخوار هند ندارند نیز صدق می‌کند.

این حیوانات گیاهخوار غول پیکر (مگا گیاهخواران)

این بررسی برپایه تحقیقات محققان درمورد حیوانات گیاهخوار غول‌پیکری که برخی وزنشان بیش از یک تن است، انجام شده است. از جمله این حیوانات می‌توان به فیل‌ها، کرگدن‌ها، گاومیش‌های آب‌های وحشی و گاومیش‌های کوهان‌دار هندی (که بزرگترین و سنگین‌ترین گاو دنیاست) اشاره کرد.

نتایج این تحقیق از ارتباط مثبت بین تعداد حیوانات گیاهخوار غول پیکر و تعادل بین گونه‌های گیاهی بومی و مهاجم در زیست‌بوم آنها خبر می‌دهد: یعنی در جاهایی که حیوانات گیاهخوار غول‌پیکر زیادی حضور دارند، تعداد گیاهان بومی بیشتر و گیاهان مهاجم کمتر هستند و بالعکس. در مکان‌هایی که گونه‌های مهاجم گیاهی غالب هستند، تعداد حیوانات علفخوار غول پیکر کم یا ناچیز است. البته به جز برخی مناطق هند که در آنجا گیاهان مهاجم آنقدر بلند و متراکمند که حیوانات بزرگ گیاهخوار نمی‌توانند به آنجا وارد شوند.

ابعاد بزرگ این گیاهخواران بدان معناست که آنها باید غذای زیادی بخورند و عادت دارند تا گونه‌های مختلف گیاهی، حتی گونه‌هایی با ارزش غذایی کمتر را بخورند. چرا که برای سیر کردن شکمشان نمی‌توانند خیلی سخت‌گیری کنند و در نتیجه به احتمال زیاد، گیاهان ناآشنا را نیز در رژیم غذایی‌شان می‌گنجانند.

اعضای این تیم تحقیقاتی، می‌توانست گونه‌های کوچکتری از حیوانات گیاهخوار را نیز مورد مطالعه قرار دهد؛ اما از آنجا که نقش آنها در اکوسیستم‌های محلی به مراتب پیچیده‌تر است، این اتفاق رخ نداد.

گونه‌های مهاجم، تهدید تنوع زیستی

باید این را درنظر داشت که سازمان ملل متحد، گونه‌های مهاجم را به عنوان یکی از پنج تهدید مهم برای تنوع زیستی جهان معرفی کرده است.

گونه‌های مهاجم، حیوانات، گیاهان و قارچ‌هایی هستند که به مناطقی که به خودی خود نمی‌توانستند در آنها گسترش پیدا کنند، راه یافته‌اند و در نتیجه به تنوع زیست بوم آن مناطق آسیب می‌زنند.

این گونه‌های مهاجم بیولوژیک، هزینه‌های سنگینی را به جامعه تحمیل می‌کنند و در پنجاه سال اخیر در سراسر دنیا بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار برای مبارزه و کنترل این گونه‌ها هزینه شده که البته موفقیت چندانی را نیز به همراه نداشته است.

بیشتر بخوانید:

حیوانات بزرگ؛ خوب ولی نه تعیین‌کننده

حالا به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چطور می‌توان این مطالعه را در کشورهایی که جانورانی مثل فیل و کرگدن در آنها زندگی نمی‌کنند، پیاده‌سازی کنیم.

ما برای دور نگاه داشتن گونه‌های گیاهی مهاجم، به جانوران گیاهخوار غول‌پیکر نیازی نداریم و جانوران گیاهخوار بزرگ و متوسط هم می‌توانند همان تاثیرگذاری را داشته باشند.

پروفسور ینس کریستین سونینگ از دانشگاه Aarhus در این باره گفته:« گرچه برخی از گاوهای رها شده در پروژه‌های بازگردانی در اروپا، ممکن است وزنشان به بالای یک تن برسد، اما حیواناتی با وزن کمتر از یک تن هم می‌توانند نقش‌های مشابهی را ایفا کنند. در مجارستان، دیده شده که گاومیش‌های آبی گونه گیاهی مهاجم روئینه زرین (goldenrod) را نابود می‌کنند. این گونه گیاهی، در دانمارک هم گونه‌ای مهاجم است. طبق گفته پروفسور ینس کریستین سونینگ، در دانمارک از گاوهای کوهستانی اسکاتلند برای از بین بردن میوه‌های بوته گل رز استفاده می‌شود؛ گونه‌ای آسیایی که در طبیعت دانمارک مشکل‌ساز است.

نیناد آویناش مونگی، نویسنده اصلی این مطالعه و فوق دکترای دانشگاه Aarhus به این نکته اشاره می‌کند که اندازه حیوانات در مبارزه با گونه‌های مهاجم تعیین کننده نیست. او در این رابطه گفته:« شما به راحتی می‌توانید از ترکیبی از حیوانات گیاهخوار بزرگ، متوسط و کوچک جثه استفاده کنید؛ گوزن، گاومیش، گاو و اسب، همگی در پروژه‌های احیا به خوبی با هم همکاری می‌کنند و به کمک هم می‌توانند گونه‌های مختلف گیاهی مهاجم را هدف قرار دهند و این باعث می‌شود تا تلاش‌ها انعطاف‌پذیرتر و موثرتر باشند. انجام یک بررسی تنوع زیستی اروپایی در مقیاس بزرگ، مانند آنچه در هند که رکورد جهانی گینس را در اختیار دارد، شاهدش هستیم، واقعا ایده خیلی خوبی خواهد بود؛ به ویژه با درنظر داشتن اینکه اروپا پول بیشتری برای سرمایه‌گذاری در طبیعت و احیای آن داراست.»

منبع: phys

۵۸۵۸