ساماندهی دانشگاه‌های دولتی؛ مخالفت با ادغام و الحاق دانشگاه‌های تک جنسیتی

فاطمه زارعی: یک بند از سیاست های ۹ گانه سند آمایش آموزش عالی به ساماندهی مراکز آموزش عالی اختصاص دارد که از گسترش بدون هدف دانشگاه ها جلوگیری می کند.

این طرح بعد از کش و قوس های فراوان مقرر شد از سال ۹۹ به طور رسمی در دانشگاه ها اجرا شود. از مهمترین اهداف ساماندهی، پیوستن موسسات آموزش عالی کم توان تر به دانشگاه های مادر استان برای ارتقای شبکه آموزشی و علمی کشور بود.

رشد کیفی دانشگاه ها از کمیت جا ماند

آموزش عالی تا سال ۸۸ از نظر کمّی، شرایط مناسبی داشت اما از آن زمان به بعد باید علاوه بر توقف افزایش کمّی، ارتقای کیفیت در اولویت قرار می گرفت که البته این موضوع به دلایل مختلف محقق نشد.

رشد کمّی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی تا سال ۹۲ ادامه داشت و توازن کمّیت بین نیاز اجتماعی، تقاضای ورود به دانشگاه و تعداد دانشجویی که باید تربیت می شد، بهم خورد.

با از بین رفتن این تعادل، موسسات به تدریج با کمبود دانشجو مواجه شدند و حدود یک و نیم میلیون از ظرفیت آموزش عالی خالی ماند و بیش از حد دانش آموخته وارد جامعه شد.

اهداف ساماندهی مراکز آموزش عالی

ساماندهی دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سه هدف ارتقای کیفی، متناسب سازی رشته ها با نیازها و استفاده بهینه از امکانات را در سال های گذشته دنبال می کرد.

ساماندهی چهار دانشگاه پرجمعیت

البته در این میان نباید از ساماندهی چهار دانشگاه پرجمعیت و شعبه دار کشور یعنی علمی کاربردی، فنی و حرفه ای، آزاد اسلامی و پیام نور هم غافل شد. این دانشگاه ها ساماندهی درونی را در فاز نخست انجام دادند و هر کدام از سال ۹۸ تاکنون این طرح را اجرا کردند چرا که نیمی از ظرفیت خود را به خاطر کمبود متقاضی از دست داده بودند.

در این باره دانشگاه پیام نور اعلام کرد اگر هر واحدی از این دانشگاه کمتر از ۲۵۰ دانشجو داشته باشد، با یک واحد دیگر باید تجمیع شود؛ چرا که ادامه فعالیت مجزای این واحدها علمی و اقتصادی نیست.

در دانشگاه پیام نور، حدود ۱۲۷ واحد دانشگاهی تجیمع و به ۳۲ واحد دانشگاهی فرصت داده شد چنانچه شاخص‌های لازم را کسب کنند به روند پذیرش دانشجو ادامه دهند.

فاز یک ساماندهی دانشگاه ها

علی خاکی صدیق، معاون پیشین آموزشی وزارت علوم در گذشته درباره فاز یک ساماندهی مراکز آموزش عالی گفته بود: در فاز نخست ساماندهی مراکز آموزش عالی، حدود ۱۲ الی ۱۳ مجتمع و واحد آموزشی به دانشگاه‌های مادر الحاق شدند. این موارد، مجتمع یا واحدهای آموزشی بودند که شرایط لازم برای دانشگاه شدن، نداشتند و برای رشدشان بهتر بود زیرمجموعه یک دانشگاه قوی و جامع یا دانشگاه صنعتی معتبر باشند.

تصویب الحاق و ادغام ۱۹ دانشگاه و موسسه آموزش عالی دولتی

جلال موسوی، مدیرکل دفتر تدوین و راهبری اسناد و سیاست‌های آموزش و پژوهش ستاد علم و فناوریِ شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار بارز نیوز درباره ساماندهی مراکز آموزش عالی در فاز یک و ۲ اظهار داشت: در طرح ساماندهی، ۱۹ موسسه شامل ادغام و الحاق شدند.

وی افزود: همچنین با الحاق و ادغام پنج دانشگاه نیز مخالفت شد که عمده این دانشگاه ها تک جنسیتی یا صنعتی بودند.

منظور از الحاق این است اگر دانشگاه یا مؤسسه تک جنسیتی وجود داشته باشد، به همان صورت تک جنسیتی باقی می‌ماند. مکان فیزیکی مؤسسه تغییری نمی‌کند. حتی ردیف بودجه آن‌ها هم حفظ می‌شود و وزارت علوم برای این موضوع آئین نامه مفصلی تدوین کرده است.

حمایت مقامع معظم رهبری از ساماندهی دانشگاه ها

منصور کبگانیان در کسوت قائم مقام ستاد علم و فناوری شورای انقلاب فرهنگی که در طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی، یکی از نقش های محوری را ایفا می کند با اشاره به حمایت مقام معظم رهبری از ساماندهی دانشگاه ها، گفته بود: مقام معظم رهبری در دستوری که به وزارت علوم ارائه داده بودند، از طرح ساماندهی مؤسسات حمایت کرده و تاکید کرده بودند این کار یعنی ساماندهی، الحاق یا ادغام مؤسسات با هماهنگی ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور صورت گیرد.

دانشگاهی منحل نمی شود

در این زمینه، قاسم عمو عابدینی، معاون آموزشی وزارت علوم شهریورماه امسال گفته بود که ساماندهی به معنای منحل شدن دانشگاه‌ها نیست. بلکه نوع حکمرانی این حوزه باید تغییر کند.

به گفته وی، وزارت علوم به دنبال هماهنگی همه زیرنظام‌های آموزشی‌ست نه لغو زیرنظام‌ها. کشور در برخی رشته ها فقط به هزار نفر نیاز دارد اما شاهد پذیرش هشت هزار نفر در این رشته ها هستیم. این امر به معنای ایجاد هفت هزار دانش آموخته بیکار است.

ساماندهی دانشگاه ها از میز وزارت علوم کنار رفت

با وجود تلاش های صورت گرفته در گذشته برای ساماندهی مراکز آموزش عالی کم بازده و پر ضرر، پیگیری های خبرنگار بارز نیوز حاکی از آن است که با وجود توجه بیشتر به سند آمایش آموزش عالی به عنوان یک سند بالادستی و جامع، طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی دیگر به عنوان یک جزیره جدا عمل نمی کند.

به عبارت دیگر، ادامه ساماندهی دانشگاه ها دیگر به عنوان گزینه مهم وزارت علوم مطرح نیست.

وزارت علوم که این روزها، ادغام دانشگاه های دستگاه های اجرایی در دل دانشگاه های دولتی را یک هنر بزرگ می داند، بر این باور است که دستگاه های اجرایی می توانند نیروهای خود را از دانشگاه های دولتی جذب کنند و نیازی به داشتن دانشگاه مجزا برای آنها نیست.

بیشتر بخوانید:

گرانترین شهریه در دانشگاه تهران/ دکتری پردیس خودگردان؛ ۱۵۱ میلیون تومان

تعیین تکلیف دانشگاه های غیردولتی

یکی از اقداماتی که وزارت علوم از گذشته تاکنون روی آن تمرکز و تأکید دارد، ساماندهی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی غیردولتی است. دانشگاه هایی که در گذشته تعدادشان به بیش از ۳۰۰ مرکز و موسسه می رسید و حالا همزمان با کاهش تعداد دانشجو و افزایش تعدادی صندلی های خالی، با بحران های مالی و اقبال کم دانشجویان نسبت به آنها دست و پنجه نرم می کنند.

کمیسیون ماده ۹ وزارت علوم که به بررسی وضعیت دانشگاه های غیردولتی می پردازد، روزهای شلوغی را می گذراند و در سال جاری تعداد زیادی مرکز آموزش عالی غیردولتی منحل یا تعیین تکلیف شده اند.

گله وزارت علوم از این دانشگاه ها به رعایت نکردن استانداردهای مد نظر این وزارتخانه در خصوص تعداد اعضای هیأت علمی، ساختمان های ایمن و مقاوم، رشته ها و تعداد دانشجویان است.

عدول دانشگاه های غیردولتی از تاکیدات این کمیسیون برای آنها عاقبتی جز انحلال به دنبال ندارد.

4747