سیر تعاملات دیپلماسی خارجی و فعال حجت‌الاسلام رئیسی رئیس جمهور ایران در یکسال اخیر از حضور در هفت کشور آسیایی و منطقه‌ای برای شرکت در اجلاس‌های مختلف و تا میزبانی ۶ همتای ترکمنستانی، قزاقستانی، روسی، تاجیکی، ونزوئلایی و ترکیه‌ای و امیر قطر در تهران تا به امروز به امضاء بیش از ۹۶ سند، یادداشت تفاهم در زمینه‌های اقتصادی- تجاری، سیاسی، فرهنگی، گردشگری، نفتی و پتروشیمی منجر شده است که در نوع خود کم سابقه بوده است.
این تفاهم نامه ها و اسناد همکاری از آنجا اهمیت دارد که می تواند نقشه راه تعاملات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بخش های دولتی و خصوصی را در سال های آینده ترسیم کرده و بخصوص در حوزه های اقتصادی با گشایش بازارهای جدید، تحریم های آمریکا را در محدود سازی تجارت کشورمان بکم اثر می کند. از این رو رئیس جمهور در نشست با اعضای کابینه سیزدهم از آنها خواسته است با فعال سازی کمیسیون های مشترک همکاری با کشورهای طرف توافق، این اسناد را به مرحله اجرا برسانند و تا منافع اقتصادی آن برای مردم ایران ملموس شود.
علاوه بر این امضاء این اسناد و تفاهم‌نامه‌ها در واقع نشانه‌ای از گسترش روابط میان تهران با کشورهای همسایه و منطقه و همچنین عاملی برای ایجاد رونق بیشتر در روابط اقتصادی است که در این گزارش به اختصار به سندهای همکاری‌ها بین ایران و همسایگان که در دیدارهای خارجی رئیس دولت سیزدهم و همچنین در تهران به امضاء رسیده است، پرداخته می‌شود.
اجلاس شانگهای و امضای ۸ سند همکاری بین تهران و دوشنبه
بیست و یکمین دوره اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای ۲۶ شهریور ماه ١۴٠٠ با حضور سران ۱۲ کشور عضو و ناظر در شهر دوشنبه برگزار شد و رییسان جمهوری روسیه، چین، هند و مغولستان هم به شکل مجازی در این نشست حضور داشتند که آیت الله رییسی در نخستین سفر خارجی خود به میزبانی دوشنبه با سران ۸ کشور عضو دیدار و گفت و گو کرد؛ یکی از مهمترین دستاوردهای این سفر امضا هشت سند همکاری بین تهران و دوشنبه بود.
در این سفر طرفین ۶ یادداشت تفاهم همکاری، یک توافق‌نامه و یک پروتکل فنی همکاری‌های گمرکی در زمینه‌های گردشگری، کار، تعاون بین عبدالملکی وزیر تعاون، کار، رفاه اجتماعی، حسین امیر عبدالهیان وزیر امورخارجه، علی اکبر محرابیان وزیر نیرو، عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، امین حسین رحیمی وزیر دادگستری با مقامات دولت تاجیکستان امضا شد.
در واقع نخستین تفاهم‌نامه‌های همکاری ایران در دوره ریاست جمهوری آیت الله رئیسی با تاجیکستان به امضا رسید.
امضای ۱۴ سند همکاری میان مقامات ایران و قطر
رئیس جمهور ایران که برای حضور در ششمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در آذرماه به دوحه سفر کرده بود، مقامات جمهوری اسلامی ایران و قطر در حضور آیت الله رئیسی و امیر قطر، ۱۴ سند همکاری امضا کردند.
این اسناد در حوزه‌های سیاست خارجی، رادیو و تلویزیون، ورزش، حمل و نقل، برق، استاندارد، فرهنگی و آموزشی بین حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی و علی اکبر محرابیان وزیر نیرو و رئیس ایرانی کمیسیون مشترک،با مقامات قطر به امضا رسید.
در واقع در دومین سفر خارجی رئیسی حجم امضاء قردادهای همکاری ایران و قطر دو برابر شد.
امضای قرارداد سه جانبه در چهارمین سفر خارجی رئیس جمهور ایران
در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) قرارداد سه جانبه سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران با حضور آیت‌الله رئیسی و الهام علی اف، روسای جمهور ایران و آذربایجان به امضا رسید که قرار است سالانه یک و نیم تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران انتقال یابد.
عمان و امضا ۱۲ سند همکاری
رئیس جمهوری اسلامی ایران دوم خردادماه امسال در صدر هیأتی عالی‌رتبه به عمان رفت؛ سفری یک روزه که با هدف ارتقای روابط در حوزه‌های تجارت، حمل و نقل، انرژی، گردشگری و به ویژه گردشگری سلامت بین تهران – مسقط صورت گرفته و مقامات ارشد ایران و عمان ۱۲ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، روابط اقتصادی و تجاری، انرژی، حمل و نقل، علمی، محیط زیست، ورزشی و همکاری‌های دیپلماتیک امضا کردند.
این اسناد به امضای وزرای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، نفت، راه و شهرسازی و همچنین رئیس سازمان توسعه تجارت کشورمان و همتایان عمانی آنها رسیده است.
امضاء این اسناد در شرایطی صورت گرفت که پیشتر در راستای ایجاد زمینه‌های گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران و عمان، هیأتی ۵۰ نفره از تجار و فعالان اقتصادی ایران به عمان سفر کرده بودند.
اجلاس شانگهای و امضا ۱۷ سند همکاری با ازبکستان
مراسم امضای اسناد همکاری و یادداشت تفاهم بین تهران و تاشکند در حضور رؤسای جمهور و بین وزرای دو کشور ایران و ازبکستان هفته گذشته در ساختمان مرکز کنگره و در مجموعه گردشگری جاده ابریشم سمرقند برگزار شد و دو کشور ۱۷ سند همکاری در زمینه های انرژی، صنعت، کشاورزی، ورزشی و فرهنگی امضا کردند.
افزایش همکاری در عرصه‌های کشاورزی، انرژی، گمرک، تلاش برای توسعه همکاری‌های ورزشی، علمی، فناوری و نوآوری، افزایش تبادلات فرهنگی، همکاری در زمینه بهداشت و درمان، عملیاتی سازی حمل و نقل بین‌المللی از طریق بندر چابهار، همکاری‌های محیط زیستی، توسعه صنعت گردشگری و تسهیل صدور روادید برای تجار، اعضای محافل علمی و گروه‌های توریستی موضوع اسناد همکاری امضا شده میان مقامات دو کشور هستند.
به گفته رئیس جمهور با توجه به اراده دوکشورحجم تبادلات تجاری طرفین می‌تواند در گام اول از ۵۰۰ میلیون دلار فعلی ۳ تا ۴ برابر افزایش یابد.
این سفر اخیر رئیس جمهور یکی از پربارترین سفرهای خارجی وی به کشورهای همسایه و منطقه‌ایی بود که علاوه بر امضاء۱۷ سند، با ۱۱ عضو سران شانگهای دیدار و گفت و گو کرد.
در ادامه اسناد و تفاهم نامه هایی که در تهران به امضا رسیدند، مرور می شود:
تهران و ۱۷ سند همکاری با دوشنبه
آیت‌الله‌رئیسی در ۱۴۰۱ میزبان پنج رئیس جمهور از کشورهای روسیه، ترکیه، ونزوئلا، تاجیکستان و قزاقستان و امیر قطر بود که در برخی از این دیدارها اسناد همکاری به امضاء رسید.
رئیس جمهور نهم خردادماه امسال میزبان همتای تاجیکی خود بعد امیر قطر بود که مقامات ارشد ایران و تاجیکستان در حضور آیت‌الله رئیسی و امامعلی رحمان ۱۷ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، حمل و نقل، سرمایه گذاری، تکنولوژی‌های نو، محیط زیست، ورزشی، انرژی، قضایی، آموزشی و تحقیقاتی و گردشگری امضاء کردند.
این اسناد توسط وزرای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، نفت، راه و شهرسازی، نیرو، امور اقتصادی و دارایی، میراث فرهنگی و گردشگری، دادگستری، ورزش و جوانان، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و روسای سازمان بورس و اوراق بهادار و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی کشورمان و همتایان تاجیک آنها به امضا رسید.
در واقع تهران و سمرقند در صدر بیشتر قراردادهای همکاری قرار دارند.
سند همکاری ۲۰ ساله بین ایران و ونزوئلا
نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ضد امپریالیستی روزی که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در لس آنجلس میزبان نهمین اجلاس سران کشورهای قاره امریکا بود تا درباره آنچه «ساخت آینده‌ای پایدار، انعطاف‌پذیر و برابر» خوانده شده، بحث و تبادل نظر کنند، به اتفاق دو کشور نیکاراگوئه و کوبا، حاضر به شرکت در این اجلاس نشده بودند راهی تهران شد تا بار دیگر ثابت شود که «امریکای جنوبی دیگر حیاط خلوت امریکا نیست.» بلکه فراتر از آن اکنون به متحدی برای ایران علیه سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه امریکا تبدیل شده است.
به همین منظور مادورو با دعوت رسمی سید ابراهیم رئیسی ۲۱ خردادماه به تهران سفر کرد و در مجموعه کاخ سعدآباد سند همکاری‌های ۲۰ساله را میان دو کشور را به امضا رساندند که این سند پس از امضای سند ۲۵ ساله همکاری ایران و چین، دومین اقدام بلندمدتی است که ایران انجام می‌دهد.
امضای سند جامع همکاری ۲۰ ساله توسط رؤسای جمهور ایران و ونزوئلا مهمترین بخش این سفر بود که نشان از آغاز فصلی جدید از روابط دو کشور داشت که از آن به عنوان روابط راهبردی یاد کردند.
امضای ۹ سند بین تهران و عشق آباد
مراسم امضای ۹ سند همکاری بین تهران و عشق آباد ۲۵ خردادماه در حضور رؤسای جمهور و بین وزیران دو کشور در مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد برگزار شد که این سند همکاری‌ها در زمینه‌های «تفاهم تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان شمالی و استان آخال ترکمنستان»، «یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان گلستان و استان بالکان ترکمنستان» و «یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان رضوی و استان مرو ترکمنستان» بود.
همچنین «یادداشت تفاهم همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و کمیته دولتی رادیو و تلویزیون ترکمنستان»، «برنامه مبادلات علمی فرهنگی، هنری و آموزشی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت ترکمنستان»، «یادداشت تفاهم تشکیل کارگروه مشترک سرمایه‌گذاری»، «تفاهم‌نامه جامع توسعه همکاری‌های حمل و نقلی و ترانزیتی» و«یادداشت تفاهم همکاری در زمینه حفاظت محیط زیست»به امضا مقامات عالی رتبه مربوطه در حضور سران ایران و ترکمنستان رسید.
امضای ۹ سند بین ایران و قزاقستان
کمی پس از بازگشت مادورو به کشور رئیس جمهور ۲۹ خردادماه میزبان همتای قزاقستانی خود در تهران بود و در این دیدار مراسم ۹ اسناد همکاری و یادداشت تفاهم در حضور رؤسای جمهور بین وزرای دو کشور در مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد به امضاء رسید.
«یادداشت تفاهم میان مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه و موسسه تحقیقات سیاست خارجی وزارت امور خارجه قزاقستان»، «برنامه مبادلات فرهنگی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان»، «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه مطالعات تحلیلی و تبادل تجربه میان وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تجارت و همگرایی قزاقستان»، «یادداشت تفاهم همکاری در خصوص افزایش تجارت دوجانبه، میان وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تجارت و همگرایی قزاقستان»، «یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت جهاد کشاورزی ایران و وزارت کشاورزی قزاقستان در زمینه کشاورزی»، «یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت جهاد کشاورزی ایران و وزارت کشاورزی و وزرات صنعت و توسعه زیرساخت قزاقستان در زمینه تجارت و ترانزیت محصولات کشاورزی»، «یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان صدا و سیمای ایران و آژانس دولتی خبر قزاقستان»، «یادداشت تفاهم همکاری شرکت ملی نفت ایران با شرکت گاز مونای گاز قزاقستان»، «یادداشت تفاهم همکاری میان راه آهن ایران و شرکت سهامی راه آهن ملی قزاقستان» اسنادی بود که در حضور سران ایران و قزاقستان به امضای وزرا، استانداران و مسئولان مربوطه دو کشور رسید.
امضای ۸ سند بین ایران و ترکیه در اجلاس تهران
هفتمین اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه ( ایران، ترکیه و روسیه) ۲۸ تیر امسال به میزبانی تهران برگزار شد که در حاشیه آن مقامات ایران و ترکیه در حضور روسای جمهور دو کشور هشت سند و یادداشت تفاهم همکاری در موضوعات متنوع سیاسی، اقتصادی، ورزشی و فرهنگی امضا کردند.
طرح جامع همکاری بلندمدت میان ایران و ترکیه، موافقتنامه در زمینه های توسعه تامین اجتماعی و ورزش، حمایت از بنگاه های کوچک اقتصادی، همکاری‌های رادیو و تلویزیونی و همکاری میان سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران و دفتر سرمایه‌گذاری ریاست جمهوری ترکیه از اسناد و یادداشت تفاهم‌نامه‌هایی است که به امضای مسئولان دو کشور رسید.
امضای ۵۲ سند همکاری در سفر خارجی و ۴۴ تفاهم‌نامه در تهران
در دوره یک‌ساله ریاست جمهوری آیت‌الله رئیسی توجه به تقویت روابط ایران با همسایگان و کشورهای دوست فرامنطقه‌ای شتاب فزاینده‌ای گرفت و در این مدت رفت‌وآمدهایی بین مقامات عالی‌رتبه ایران و کشورهایی چون روسیه، قطر، عمان، تاجیکستان، ترکمنستان و ونزوئلا، ازبکستان، عمان و قزاقستان انجام شده است و از مجموع هفت سفر خارجی رئیس‌جمهور در این یکسال، ۵۲ سند همکاری در پنج کشور تاجیکستان، قطر، عمان، ازبکستان و ترکمنستان و ۳۵ سند در داخل به امضا ایران و کشورهای همسایه رسیده است.
حال آنچه مهمتر از امضاء اجرای تفاهم‌نامه‌هاست اینکه شخص رئیس جمهور بارها بر عملیاتی شدن توافقات در سفرهای خارجی تاکید دارد که این نیازمند پیگیری مجدانه دستگاههای مسئول بویژه کمیسیون‌های مشترک تشکیل شده با کشورهای طرف توافق است.
