کشوری بدون تئاتر کمتر در جهان شناخته می‌شود/ دشت‌آرای: نسل بازیگرانی چون کیانیان رو به کم‌رنگ شدن است
به گزارش خبرنگار تئاتر بارز نیوز، نشست خبری نمایش پدر به نویسندگی فلوریان زلر و کارگردانی آروند دشت‌آرای با حضور رضا کیانیان؛ لیلی رشیدی؛ سوگل خلیق؛ سعید چنگیزیان و مارین ون‌هولک، به عنوان بازیگران این اثر ظهر امروز -دوشنبه ۳۱ مرداد ماه- در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
ایفای هنر بازیگری ارتباطی به بلندی و کوتاهی نقش ندارد
احساس می‌کنم برخلاف همه که به‌دنبال تعداد کلمات و بلندی نقش هستند این چالش‌برانگیز بودن و چند وجه وجهی بودن شخصیت است که می‌تواند هنر بازیگری و عیار او را به مخاطب نشان دهد
کیانیان در ابتدای این نشست با بیان اینکه مهمترین کار و حرفه من بازیگری است یادآور شد: با وجود آنکه خوشحالم که با یک گروه حرفه‌ای و خوب همراه هستم اما در فاصله کمتر از یک هفته به اجرا هنوز هم باوجود سابقه بارها اجرای صحنه‌ای و ایفای نقش جلوی دوربین اضطراب شدیدی دارم.
وی ادامه داد به‌جز خانم مارین ون‌هولک با تمامی اعضای گروه اولین‌بار است که تجربه بازی روی صحنه را دارم اما به یک اصل معتقدم و آن اینکه بازیگر در حضور صحنه باید توانایی خود را نشان بدهد و این توانایی ارتباطی به کوتاهی یا بلندی نقش ندارد.
این بازیگر پیشکسوت تصریح کرد: از حضور سعید چنگیزیان و ایفای نقش در این اثر نمایشی بسیار خوشحالم؛ چرا که او نقشی کوچک را انتخاب کرده اما خواهید دید که این نقش چگونه بزرگ و درخشان خواهد بود. من نیز بیشتر تمایل به پذیرفتن نقش‌های کوچک و نقش‌های چالش‌برانگیز دارم. چراکه احساس می‌کنم برخلاف همه که به‌دنبال تعداد کلمات و بلندی نقش هستند این چالش‌برانگیز بودن و چند وجه وجهی بودن شخصیت است که می‌تواند هنر بازیگری و عیار او را به مخاطب نشان دهد.
در بازیگری اهل کل‌کل هستم
ین زیباترین چالش بازیگری برای من است که ببینم می‌توانم با شهامت؛ حقانیت هر دو نقش و دو شخصیت متفاوت را به‌درستی به مخاطب ایفا کنم یا خیر؟!
کیانیان در فرازی دیگر از صحبت‌های خود درباره ایفای نقش یک مرد پابه‌سن‌گذاشته که گرفتار بیماری آلزایمر شده یادآور شد: پیش‌از این یک‌بار نقش یک بیمار آلزایمری را از قشری متوسط و ایرانی بازی کردم. حال در قامت یک کاراکتر خارجی که متعلق به قشر متوسط رو به بالاست نقش فردی را بازی می‌کنم که درگیر همین بیماری است. این زیباترین چالش بازیگری برای من است که ببینم می‌توانم با شهامت؛ حقانیت هر دو نقش و دو شخصیت متفاوت را به‌درستی به مخاطب ایفا کنم یا خیر؟!
این بازیگر با بیان آنکه بارها به من گفته‌اند که با وجود اجرای این اثر نمایشی در کشورهای مختلف جهان و ساخت فیلم «پدر» به کارگردانی فلوریان زلر -نمایشنامه‌نویس این اثر- و درخشش آن در اسکار چرا ایفای این نقش را پذیرفتم خاطرنشان کرد. نخست انکه من کل‌کل در بازیگری را دوست دارم. دوم اینکه وقتی من ایفای نقش این کاراکتر که پیش از این توسط آنونی هاپکینز بازی شده را می‌دیدم در کنار لذت پیشنهادهایی هم برای صحنه‌ها و کُنش‌های مختلف این کاراکترداشتم و حال در صحنه تئاتر آنرا ایفا خواهم کرد.
بازیگر نمایش یک روز خاطره‌انگیز برای دانشمند بزرگ وو تصریح کرد: لیلی رشیدی به‌عنوان دیگر بازیگر این اثر نمایشی برای پذیرفتن این نقش چالش‌های سخت‌تری داشت. چراکه در ماه‌های پایانی زندگی جناب داوود رشیدی او از نزدیک تجربه برخورد با چنین بیماری را از نزدیک لمس کرده بود. به‌همین دلیل بارها در حین تمرین این اثر نمایشی سخت به گریه افتاد. اما در نهایت توانست بین خود و کاراکتری که ایفا می‌کند فاصله‌ای را ایجاد کند و این نشان‌دهنده قدرت او در عرصه بازیگری است.
در هر کشوری که سینما و تئاتر جان و حیات داشته باشند آن کشور در تمام جهان راحت‌تر شناخته می‌شود. در نقطه مقابل در کشورهایی که به تئاتر و سینما توجهی نمی‌کنند و آن را در حاشیه قرار می‌دهند به همان میزان در جهان نیز کمتر شناخته‌شده هستند
به بازیگری مثل کار کارمندی فکر نمی‌کنم
کیانیان در ادامه این نشست با اشاره به آنکه من یک بازیگر بداهه پردازم و ممکن است در لحظه ۱۰ ایده به ذهنم برسد و نمی‌توانم با کارگردان‌هایی که من را در چارچوب قرار می‌دهند، کار کنم گفت: زمانی که تئاتر کار می‌کنم هیچ وقت فیلم یا سریالی را نمی‌پذیرم. چون نیاز به کشف و خلاقیت دارم و به بازیگری مثل کار کارمندی فکر نمی‌کنم. من باید روی کارم متمرکز باشم و برایم مرحله تمرین در تئاتر بسیار مهمتر از زمان اجرا است.
هنوز این فرهنگ برای تماشاگر ما جا نیفتاده که برای دیدن یک نمایش خوب باید هزینه کند
کیانیان گفت: زمان آقای سمندریان و رفیعی از آثار حمایت می‌شد و مثلاً اگر از دکور عظیم کارهای آقای رفیعی حمایت نمی‌شد اصلاً نمی‌توانست کارش را به صحنه ببرد. اما متاسفانه در سال‌های اخیر اجرای چنین آثار بزرگی که به بازیگر و دکور و کیفیت اهمیت می‌دهند به فراموشی سپرده شده و همه نمایش‌ها تبدیل به آثار پرتابل شده‌اند و از زمان آقای احمدی نژاد تئاتر را کوچک و کوچک و کوچک‌تر کرده‌اند.
این بازیگر پیشکسوت تصریح کرد: باور کنید با وجودی که بلیت نمایش به دلیل تورم و گرانی ۱۵۰ هزار تومان گذاشته شده، اگر با تمام ظرفیت هم اجرا برویم تنها هزینه ها را پاسخگو خواهیم بود، هنوز این فرهنگ برای تماشاگر ما جا نیفتاده که برای دیدن یک نمایش خوب باید هزینه کند در حالی که حاضر است برای یک پیتزا ۳۰۰ هزار تومان پول بدهد اما فکر می‌کند تئاتر و فرهنگ و کتاب باید مجانی باشد. تئاتر پیشانی فرهنگ یک کشور است و در همه کشورهای دیگر همه بار هزینه‌ها روی دوش تماشاگران نیست و دولت به گروه‌ها کمک زیادی می‌کند.
منتظر یک بازی کاملاً متفاوت از رضا کیانیان باشید
دشت‌آرای درباره انتخاب این متن برای اجرا بیان کرد: منتظر یک بازی کاملاً متفاوت از رضا کیانیان باشید. آقای کیانیان به دلیل روحیه منحصر به فرد، انرژی و نوع نگاهی که به بازیگری داشتند و مبتنی بر بداهه‌پردازی است انتخاب مناسبی برای اجرای این نقش هستند.
وی ادمه داد: من بعد از سال‌ها که آثارم را به صورت کارگاهی شکل می‌دادم تصمیم گرفتم به متن بازگردم. از طرف دیگر نمایشنامه «پدر» این امکان را به شما می‌دهد که تمام کارهایی را که مد نظرتان است، انجام دهید چون اثری پر از فراز و فرود است. خیلی‌ها به من می‌گفتند که چرا «پدر» را انتخاب کردی چون خود فلوریان زلر (نمایشنامه‌نویس این اثر) فیلم آن را با بازی خوب آنتونی هاپکینز ساخته است اما من فکر می‌کنم اصولاً این اثر مناسب صحنه است و باید به شکل یک تئاتر اجرا شود.
مهمترین چالش بازیگر احساساتی نشدنش است
در ادامه سوگل خلیق از بازیگران این اثر نمایشی درباره چالش ایفای نقش در این نمایش گفت: هرکدام از ما از دور یا نزدیک با مشکلات بیماری آلزایمر در پدر و مادر و بزرگترهایمان روبرو هستیم. خود من مدت کوتاهی با بیماری شبیه به این برخورد داشتم و عزیزم را از دست دادم. مهمترین چیز در برخورد با این بیماری این است که احساساتی نشویم. برای حضور در این نمایش نیز تلاشم را کردم که هر تجربه‌ای از قبل داشتم کنار بگذارم و انگار برای اولین بار است که با این چالش روبرو می‌شوم.
از کلیشه‌ای شدن اثر فاصله گرفتیم
مارین ون‌هولک بازیگر این اثر نمایشی و همسر آروند دشت‌آرای خاطرنشان کرد: تنها عضو گروه «ویرگول» هستم که این شانس را داشتم که نقشم را انتخاب کنم که کوچک‌ترین نقش این نمایش است اما برایم بازی در این نقش خیلی جذاب است. حضور در کنار بازیگران نمایش برایم بسیار لذت بخش است و خیلی از آنها و ایده‌هایشان تجربه کسب کردم. در تولید این نمایش تلاش کردیم از کلیشه‌ای شدن اثر فاصله بگیریم.
کیفیت متن و حضور کیانیان دلیل حضور لیلی رشیدی و سعید چنگیزیان
سعید چنگیزیان نیز یادآور شد: در گذشته‌های دور که برای اولین بار آقای کیانیان را روی صحنه دیدم هرآنچه را که در کتاب‌ها خوانده بودم در بازی ایشان پیدا کردم و آدم دیگر چه چیزی می‌خواهد. الان هم بعد از تجربیاتی که به دست آوردم برای کمک آمده‌ام تا هرچه از دستم برمی‌آید، منتقل کنم.
لیلی رشیدی نیز درباره دلیل حضورش در این نمایش بیان کرد: در کنار دشت آرای و هم خود متن باعث شد دوست داشته باشم در این نمایش حضور داشته باشم.
نمایش برای اجرا هیچ ممیزی نداشته است
در ادامه نشست خبرنگار تئاتر بارز نیوز سه پرسش را خطاب به گروه مطرح کرد. ۱) آیا این نمایش در مسیر کسب مجوز با شورای نظارت و ارزشیابی مشکلی پیدا کرده است؟ ۲) تصمیمی برای اجرای این اثر نمایشی در خارج کشور یا دیگر استان‌ها دارید؟ ۳) رویکرد و پاسخ گروه نمایشی در مواجهه با حاشیه‌هایی که مترجم نمایشنامه «پدر» در فضای مجازی ایجاد کرده است چیست؟
دشت‌آرای با اشاره به صحبتی که با مدیر برنامه‌های زلر برای خرید رایت نمایشنامه داشته، عنوان کرد: قرار است این نمایش را در کل ایران؛ هلند و آلمان به صحنه ببرند.
وی در پاسخ به پرسش دیگر مبنی بر مساله ممیزی کار گفت: دیگر اینکه نمایش برای اجرا هیچ ممیزی نداشته است.
باید به ازای هر یک نفری که کار نمی‌کند ۱۰ نفر کار کنند
دشت‌آرای درباره ممیزی‌ها و ممنوع الکاری‌هایی که این روزها شدت گرفته است، تاکید کرد: باید بنشینیم و گفتگو کنیم و اگر پذیرفتیم که در این شرایط کار کنیم مجبوریم که با هم به تعامل برسیم. این ممنوع الکاری‌ها برای همه ما ناراحت‌کننده است. من سال‌ها با نغمه ثمینی کار کردم و ناراحتم از مشکلی که برایشان به وجود آمده اما باید به ازای هر یک نفری که کار نمی‌کند ۱۰ نفر کار کنند چون تئاتر باید زنده بماند. ما قوانین را رعایت می‌کنیم و می‌پذیریم که طبق این قوانین کار کنیم اما برخوردهای سلیقه‌ای است که ما را ناراحت می‌کند.
تندترین انتقادها را به مسئولان داشتم اما با گفتگو حل شده است
کیانیان نیز در این باره توضیح داد: من از قدیم اهل گفتگو بودم. تندترین انتقادات را به مسئولان داشتم اما زمانی که با آنها وارد گفتگو شدم همه چیز حل شده است. چون فکر نمی‌کنم مسئولان دشمن ما هستند و هیچکس نمی‌تواند ادعا کند اگر جای هر مسئولی باشد بهتر برخورد می‌کند چون آنها هم در کارشان با دستوراتی از جانب بالادستی‌هایشان روبرو هستند. گفتگو چیزی است که در کشور ما مغفول مانده است. ما نباید روبروی هم قرار بگیریم و جامعه را دوقطبی کنیم.
این بازیگر باسابقه درباره نسل جدید کارگردانان تئاتر گفت: من از قبل از انقلاب تئاتر کار کردم و با کارگردانان بزرگ هم کار کردم و الان فکر می‌کنم پرقدرت‌ترین کارگردانان ما در همین رده سنی ۴۰ تا ۵۰ هستند و نسل تازه‌تری مثل محمد مساوات هم هستند که دارند پرقدرت ظاهر می‌شوند و همین باعث می‌شود من به عنوان یک تئاتری با خیالت راحت از دنیا بروم.
دلمان‌می خواهد مسئولان کنارمان باشند
رشیدی نیز درباره ممنوع الکاری همکارانش عنوان کرد: همه ما از سانسور و ممنوع الکاری همکارانمان ناراحت هستیم. ما دلمان‌می خواهد مسئولان کنارمان باشند اما برخی مواقع انگار ما در ۲ جبهه هستیم که باید با هم بجنگیم. متاسفم که برخی دوستان‌مان ممنوع الکار شده‌اند.
طبق اسناد و مدارک تمامی گفته‌های مترجم نمایشنامه «پدر» وهن مطلق است
در بخش پایانی این نشست دشت‌آرای درباره حاشیه‌هایی که درباره ترجمه نمایشنامه در فضای مجازی ایجاد شده، توضیح داد: اینکه فردی در فضای مجازی علیه گروه صحبت کند و عده دیگری را علیه ما برانگیزد جای شکایت را برایمان باز گذاشته است. اگر قرار بر دور زدن مترجم بوده پس چرا از ابتدا با وی وارد قرارداد شدیم. اگر قرار بوده پول وی را ندهیم چرا از ابتدا با او قرارداد بستیم.
در ادامه دشت‌آرای با ارائه مدارکی درباره نحوه قرارداد با ساناز فلاح‌فرد مترجمی که به دلیل نقض حقوقش از گروه شاکی است، توضیحاتی ارائه داد و عنوان کرد که بعد از فسخ قرارداد با وی، گروه با مترجمان دیگری برای اجرا قرارداد بسته است.
وی افزود: آن مترجم شاکی ادعا کرده ما از شهریور سال ۱۴۰۰ مشغول تمرین بودیم در حالی که در آن زمان تئاترها به دلیل کرونا تعطیل بوده است و ما تنها برای اطلاع رسانی به رسانه‌ها خبرش را منتشر کردیم و تازه در بهمن ما مجوز اجرای متن را برای اجرا در ایرانشهر دریافت کردیم که به دلیل اینکه فرصت تمرین نداشتیم اجرای فروردین و اردیبهشت ما منتفی شد. اصلاً قرارداد بازیگرانی مثل لیلی رشیدی و سعید چنگیزیان از خرداد و تیر ۱۴۰۱ شروع می‌شود.
کارگردان «پدر» ادامه داد: چون خانم مترجم قرارداد جدیدی را که ما می‌خواستیم با ایشان ببندیم لغو کردند و گفتند دیگر با این رقم قرارداد جدید نمی‌بندند طبق گفته خودشان قرار ما با او کنسل شد و بعداً ما با مترجم‌های جدید وارد مذاکره شدیم. بعد از فسخ قرارداد یک ترجمه جدید به دست من رسید که من لحن ترجمه آن اثر را به دلیل روان تر بودن بیشتر پسندیدم و آن ترجمه را انتخاب کردم.
وی تصریح کرد: ضمن اینکه خانم‌ها رشیدی و وان‌هولک به زبان فرانسوی مسلط هستند و خود من و بقیه دوستان نیز به زبان انگلیسی تسلط داریم. سال ۹۸ همین ترجمه‌ای که ما انتخاب کردیم مجوز اجرای عمومی گرفته است که مسعود کرامتی و مهدی پاکدل هم در نمایش بازی داشتند بنابراین این ترجمه، جدید نیست و قبلاً اجرا شده است.
دشت‌آرای یادآور شد: اداره کل هنرهای نمایشی ابتدا به دلیل شکایت وی بازبینی ما را کنسل کرد چون این خانم ادعا کرده بودند که مترجم‌های جدید وجود خارجی ندارند و از ما شکایت کرده بود و بعد از اینکه ما ثابت کردیم که این تهمت‌ها صحت ندارد و مترجم‌ها واقعی هستند مشکل برطرف شد. اینکه برای دیده شدن خودشان را قربانی نشان دهند و با برنامه‌ریزی کمپینی برای تخریب و توهین به ما شکل بگیرد قابل پذیرش نیست.
