نمایندگان مجلس یازدهم (چهارشنبه ۴خرداد) برای سومین‌بار به داوطلبان عضویت در هیأت رئیسه مجلس رأی خواهند داد.
درماده ۱۴ آیین‌نامه داخلی مجلس اشاره شده که اعضای هیأت رئیسه دائم مجلس مرکب از رئیس، ۲نایب‌رئیس، ۶دبیر و۳ناظر است که برای یک‌سال انتخاب می‌شوند و مبنای تجدید انتخابات سالانه، سالروز انتخابات هیأت رئیسه قبلی است. درباره انتخابات هیأت رئیسه مجلس با اقبال شاکری، نماینده مردم تهران گفت‌وگو کردیم.
برخی تصور می‌کنند هیأت رئیسه مجلس کارکردی فراتر از نمایندگی ندارد. این نگاه تا چه اندازه درست است؟
وظایف و کارکردهای نمایندگان بعد از کسب رأی و دریافت اعتبارنامه در مجلس شورای اسلامی کاملا مشخص است.از بین همین نمایندگان افرادی انتخاب می‌شوند که مسئولیت اداره مجلس را برعهده داشته باشند که این وظایف درقالب هیأت رئیسه و در ۱۸بند تدوین و تعریف شده است.
بنابراین، نمایندگانی که به انتخاب دیگر نمایندگان به عضویت در هیأت رئیسه انتخاب می‌شوند، هم باید وظایف نمایندگی خود را به‌درستی ایفا کنند، هم اینکه باید مسئولیت‌هایی را که براساس آیین‌نامه داخلی مجلس به‌عهده آنان گذاشته شده است به انجام برسانند. از این رو، اعضای هیأت رئیسه دارای کارکردهای درون مجلس و برون از آن هستند و اینکه اعضای هیأت رئیسه تنها وظیفه نمایندگی حوزه انتخابیه خود را باید به‌عهده داشته باشند درست نیست. از سوی دیگر، دفاع از شأن و جایگاه مجلس نیز از وظایف هیأت رئیسه است که بخش مهمی از مسئولیت هیأت رئیسه را شامل می‌شود.
شما به کارکردهای هیأت رئیسه اشاره کردید، این به آن معناست که هیأت رئیسه می‌تواند به آرای نمایندگان جهت مشخصی بدهد؟
اینکه هیأت رئیسه بتواند به آرای نمایندگان جهت بدهد را اینگونه تفسیر می‌کنم که هیأت رئیسه می‌تواند با ارائه اطلاعات بیشتر به نمایندگان سبب افزایش کیفیت رأی نماینده در رأی دادن به طرح‌ها و لوایح شود. اعضای هیأت رئیسه به‌دلیل همان کارکرد برون از مجلس خود و حضور در جلسات مسئولان طراز اول کشور و سران دیگر قوا، با هماهنگی میان ارکان نظام می‌توانند اطلاعات مورد نیاز برای تصویب قوانین مختلف را به نمایندگان ارائه کنند تا نماینده در تصمیم خود با دقت و براساس اطلاعاتی که در اختیارش قرار گرفته است رأی مثبت یا منفی به قوانین بدهد.
این یکی ازهمان کارکردهایی است که هیأت رئیسه برعهده دارد که کمتر درباره آن گفته شده است؛ به‌عنوان مثال، درمسئله تصویب قانون راهبردی رفع تحریم‌ها، نمایندگان مستند به همین اطلاعات که از سوی هیأت رئیسه در اختیار آنان قرار گرفت این قانون را تصویب کردند که در نهایت به پرکردن دست وزارت امورخارجه درمذاکرات منجر شد.
موضوع ریاست مجلس از چالشی‌ترین بخش‌های مدیریت مجلس است. به‌نظرشما رئیس مجلس باید چه ویژگی‌هایی را برعهده داشته باشد تا بتواند مجلس را به خوبی مدیریت کند؟
من ریاست مجلس و انتخاب آن را چالش نمی‌دانم بلکه آن را انتخابی سخت برای نمایندگان می‌دانم. چرا که باید به شخصی برای این مسئولیت اعتماد کنند که بتواند از جایگاه مجلس به نمایندگی از دیگر نمایندگان به خوبی دفاع کرده و در جلسات سران قوا با قدرت و توانایی بالایی شرکت کند. هرچه هیأت رئیسه و رئیس مجلس به این ویژگی نزدیک‌تر باشند، بهتر و بیشتر می‌توانند همدلی و همسویی میان قوا را شکل داده و زمینه‌ساز تصویب قوانین و مقررات مطلوب و مورد نیاز کشور شوند.
اما ریاست یک نماینده بر دیگر نمایندگان کار ساده‌ای نیست.
بله. همینطور است. ازهمین‌جاست که تفاوت چشمگیری میان رئیس قوه مقننه با روسای قوای مجریه و قضاییه ایجاد می‌شود. رئیس قوه مجریه رئیس دولت است و درنهایت نظرات و دیدگاه‌های رئیس‌جمهور در ارکان اداری کشور جاری و ساری می‌شود. رئیس قوه قضاییه نیز می‌تواند با استفاده از اختیارات قانونی خود برخی آرای قضایی را تغییر داده یا لغو کند. اما، رئیس مجلس دارای چنین اختیارات و جایگاهی نیست چراکه براساس قانون اساسی، هیچ نماینده‌ای نماینده‌تر از دیگری نیست و نمی‌توان رأی نماینده‌ای را به فرد دیگری واگذار کرد. از این رو، می‌توان گفت که رئیس مجلس سخنگوی مجلس است و خواسته‌های نمایندگان را از زبان خود به دیگر سران قوا منتقل می‌کند. انجام چنین کاری به ظرافت‌های بسیاری نیاز دارد چرا که رئیس مجلس باید علاوه بر درنظر گرفتن آرای ۲۹۰نماینده دیگر باید به‌گونه‌ای عمل کند که بتواند نظرات مجلس را به درستی به خارج از مجلس منتقل کند. چنین مسئله‌ای هنجارمجلس است و هرکس که رئیس یا نواب رئیس می‌شود باید از چنین ویژگی برخوردار باشد.
به‌نظرشماچه چالش‌هایی در هیأت رئیسه وجود دارد و اولویت آن باید چه باشد؟
هیأت رئیسه مجلس را خیلی چالشی نمی‌بینم. معتقدم هیأت رئیسه در کنار نمایندگان باید تمرکز بیشتر بر رفع نیازهای فوری مردم بگذارد. این نیازها باید در اولویت بررسی قانونگذاری قرار بگیرد و این موضوعی است که باید هیأت رئیسه جدید به آن توجه بیشتری کند. نکته دوم این است که هیأت رئیسه باید به نظارت بر قوانین توجه کند. این اتفاق اکنون رخ داده است و در مجلس در ابتکاری طرح سه‌شنبه‌های نظارتی را در حال اجرا داریم که از حوزه انتخابیه تا مجمع نمایندگان در حوزه استانی و مسائل ملی را شامل می‌شود. گاهی شنیده می‌شود که برخی مدعی می‌شوند مجلس در مقابل دولت نظارت جدی ندارد و با آن همسویی می‌کند. این دیدگاه درست نیست و قطعا با توجه به اصل تفکیک قوا، مجلس نظارت جدی بر عملکرد دولت دارد و از این نقش خود نیز عقب‌نشینی نخواهدکرد.
