از گردشگری نجوم چه می‌دانید؟
به نقل از نیوز، جهانگردی نجوم، نوعی گردشگری تجربی است که گردشگران برای کسب تجربیات نجومی مانند دیدن ستاره، ماه‌گرفتگی، شفق قطبی، نگاه به شهاب‌سنگ سفر می‌کنند. علاوه بر این، فعالیت‌هایی مانند بازدید از رصدخانه‌ها، موزه‌های نجوم، آسمان‌نما، سفر به جو زمین توسط فضاپیماها و غیره نیز ازجمله تجربه‌های نجوم‌گردی محسوب می‌شوند. گردشگری نجوم براساس ویژگی‌های این فعالیت‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که شامل موارد ذیل است.
گردشگری نجومی زمینی
گردشگری نجومی زمینی، رایج‌ترین نوع سفر نجومی است که شامل تجارب سفر با هدف مشاهده پدیده‌های نجومی از زمین در مناطق جغرافیایی مناسب و حداقل سطح آلودگی نوری و پشتیبانی تجهیزات فنی است. به‌عنوان‌مثال، سالانه از ماه آگوست تا آوریل، بسیاری از گردشگران نجوم برای مشاهده شفق قطبی از کشورهای نیمکره شمالی مانند کانادا، نروژ و فنلاند دیدن می‌کنند. علاوه بر مشاهده پدیده‌های نجومی، فعالیت‌های مربوط به بازدید از رصدخانه‌ها و موزه‌های نجوم با هدف یادگیری دانش در مورد جهان نیز در دسته‌بندی نجوم‌گردی زمینی قرار می‌گیرند.
گردشگری فضایی
گردشگری فضایی مفهومی است که به فعالیت‌های سفر به فضا توسط فضاپیماها اشاره دارد. این مفهوم به‌تازگی به دلیل توسعه شرکت‌های هوافضا مانند شرکت فناوری‌های اکتشاف فضایی یا اسپیس‌اکس (SpaceX) و شرکت ویرجین گلکتیک (Virgin Galactic) محبوبیت زیادی پیدا کرده است. علاوه بر این، برای شبیه‌سازی پدیده‌های نجومی یا پرواز به فضا اشکال گردشگری مجازی نیز وجود دارد.
گردشگری نجوم و توسعه پایدار گردشگری
فعالیت اصلی گردشگری نجومی زمینی مشاهده ستارگان، پدیده‌های نجومی طبیعی، ترکیب با یادگیری دانش علمی جغرافیا، محیط و تاریخ برای توضیح پدیده‌هاست. بنابراین، این نوع گردشگری مشابه بوم‌گردی در نظر گرفته می‌شود و تاثیرات مثبتی خواهد داشت، زیرا بر حفظ منابع طبیعی تاکید دارد. به‌عنوان‌مثال، یکی از مهم‌ترین عوامل در ارائه گردشگری نجومی زمینی، آسمانی تاریک و بدون آلودگی نوری است. بنابراین، مقصدی که راهبرد توسعه گردشگری نجوم را دارد مانند شهرهایی در آمریکای شمالی، ایسلند و استرالیا بر حفظ آسمان تاریک و محدودکردن فعالیت‌هایی که سطح آلودگی نوری را افزایش می‌دهند، تمرکز دارد.
می‌توان گفت که جهانگردی نجومی زمینی پیامدهای مثبتی در توسعه پایدار گردشگری دارد، زیرا این شکل از گردشگری دانش گردشگران را در مورد طبیعت و جهان فراهم می‌کند، آگاهی را افزایش می‌دهد و گردشگران را به محافظت از طبیعت و محیط‌زیست ترغیب می‌کند. از طرف دیگر، گردشگری فضایی به دلیل تاثیرات منفی که ایجاد می‌کند، بحث‌برانگیز است. تحقیق و ساخت فرودگاه‌های فضایی و همچنین استفاده از سوخت برای فضاپیماها، انتشار آلاینده‌ها را افزایش خواهد داد که باعث آلودگی محیط‌زیست و تسریع در تغییر اقلیم می‌شود. کارشناسان حوزه تغییرات آب‌وهوایی نگران هستند که سوختن سوخت توسط فضاپیماها تاثیر منفی روی لایه ازن داشته باشد.
علاوه بر این، اگرچه گردشگری فضایی تجربیات جدیدی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد اما این نوع گردشگری فقط برای گروه کوچکی از گردشگران که می‌توانند هزینه بسیار بالای پرواز به فضا را بپردازند، مناسب است. بنابراین، گردشگری فضایی در مقایسه با تاثیرات منفی که ایجاد می‌کند، منافع بسیار محدودی به همراه دارد و آن را نوعی گردشگری ناپایدار تلقی می‌کنند.
افزایش سفرهای نجومی زمینی
گردشگری پایدار در سال‌های اخیر، روند و هدف توسعه صنعت گردشگری است. بنابراین، تجربه‌های جهانگردی که بر حفاظت از محیط‌زیست و حفاظت از طبیعت تاکید دارند، به‌خصوص فضاگردی زمینی توسعه یافته‌اند و سرمایه‌گذاری شده است. این نوع گردشگری به لطف تاثیرات مثبت بیشتر و بیشتر مورد توجه گردشگران و مقصدها قرار می‌گیرد.
پارک تاریک آسمان، مفهومی است که به مناطقی اشاره دارد که برای ارتقاء تحقیقات نجوم و ارائه تجارب نجوم گردشی به گردشگران، اقدام به محدود کردن آلودگی نوری مصنوعی می‌کنند. در سال ۲۰۱۸، انجمن بین‌المللی آسمان تاریک (IDA) گزارش کرد که تعداد نقاط ثبت شده در فهرست نقاط آسمان تاریک از سال ۲۰۱۰ پنج برابر افزایش یافته است. تا سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۳۰ IDSP مجاز در جهان مشاهده شد و این نشان می‌دهد که کشورها به‌طور فزاینده‌ای به حفظ و ارتقاء و آگاهی از گردشگری نجوم علاقه‌مند هستند.
علاوه بر این، بسیاری از کشورها در سال‌های اخیر، تعداد فزاینده‌ای از جهانگردان را که برای تحسین پدیده‌های نجومی سفر می‌کنند، ثبت کرده‌اند. در سال ۲۰۱۷، شرکت آمریکایی ایربی‌ان‌بی (Airbnb، بازارگاه مجازی در زمینه اجاره مکان‌های اقامتی) بیش از ۵۰ هزار گردشگر از ۲۶ کشور در سراسر جهان را برای سفر به ایالات‌متحده برای مشاهده خورشید گرفتگی ثبت کرد. داده‌های سال ۲۰۱۹ در شیلی نشان می‌دهد که سالانه دو رصدخانه مشهور پارانال (Paranal) و لاسیا (La Silla) از هزاران بازدیدکننده برای یادگیری نجوم و رصد آسمان استقبال می‌کنند.
اماکن اقامتی با افزایش تقاضا برای گردشگری نجوم، به دنبال گرفتن و ارائه خدماتی هستند که نیاز گردشگران را برآورده کند. Airbnb گفت: پس از خورشید گرفتگی سال ۲۰۱۷، حدود ۳۰۰۰ محل اقامت وجود دارد که تلسکوپ ارائه می‌دهند. بسیاری از هتل‌ها به‌طور خاص طراحی شده‌اند تا با استفاده از تلسکوپ و گنبدهای آسمان‌نما در مقاصد گردشگری در سراسر جهان، تجربه ستاره‌بینی را فراهم کنند. در سال ۲۰۱۹، شرکت لونلی پلانت (Lonely Planet) پیش‌بینی کرد که آسمان تاریک، تجربه سفرهای نجومی در مقاصدی با این ویژگی، روند جدید سفر خواهد بود.
در سال‌های اخیر، افزایش تقاضای گردشگر و همچنین ارتقاء سرمایه‌گذاری و تحقیق در مورد مقصد در توسعه گردشگری نجوم زمینی، پتانسیل توسعه این روند را نشان داده است. علاوه بر این، شیوع بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ به شکل‌گیری عادات جدید سفر کمک کرده است که انتظار می‌رود، فعالیت‌های گردشگری تجربی، اجتناب از مکان‌های شلوغ و مرتبط با طبیعت پس از همه‌گیری به شدت رشد کنند و این شرایط مساعدی خواهد بود که موجب توسعه بیشتر گردشگری نجوم در آینده خواهد شد.
