غزال زیاری: در سال ۱۹۵۰ یک اسباب‌بازی به نام “آزمایشگاه انرژی اتمی گیلبرت U-۲۳۸” به بازار عرضه شد که در سال ۲۰۰۶ نشریه فرهنگی “مجله رادار” آن را به‌عنوان یکی از ۱۰ اسباب‌بازی خطرناک تمام تاریخ معرفی کرد.
این کیت اسباب‌بازی در واقع شامل چهار نمونه سنگ معدن اورانیوم (اوتونیت، توربرنیت، اورانینیت و کارنوتیت) به همراه یک شمارنده تابش گایگر-مولر و چند ابزار دیگر است.
از آن زمان به بعد تنها حدود ۵۰۰۰ تا از این کیت‌ها فروخته شد، اما حالا و بیش از ۷۰ سال پس از توقف تولید این محصول، حراجی RR مستقر در بوستون آمریکا، یکی از این اسباب‌بازی‌های قدیمی را در بخشی از رویداد Fine Autographs and Artifacts به معرض فروش گذاشته است.
محتویات کیت اسباب‌بازی دقیقاً چیست؟
آلفرد کارلتون گیلبرت که در آن زمان تعدادی کیت علمی دیگر را نیز برای کودکان طراحی کرده بود، این کیت را به‌عنوان فعالیتی علمی برای کودکان ساخت که شامل یک الکتروسکوپ برای اندازه‌گیری سطوح تشعشع، یک اسپینتاریزکوپ که امکان مشاهده فروپاشی رادیواکتیو را بر روی صفحه فلورسنت فراهم می‌کند و یک محفظه ابری که کاربر را قادر می‌سازد تا با ایجاد مسیرهای تراکم، به تماشای ذرات تشعشع آلفا که با سرعت ۱۲۰۰۰ مایل در ثانیه عبور می‌کنند بپردازند، بود.
قیمت کیت‌های اصلی در آن زمان ۴۹.۵۰ دلار بود که معادل ۶۵۰ دلار به پول امروز است.
در این کیت‌ها چهار نمونه سنگ معدن اورانیوم (اوتونیت، کارنوتیت، توربرنیت و اورانینیت) قرار داده شده بود که همگی کانی‌های حاوی اورانیوم هستند. اورانیوم یک عنصر رادیواکتیو است؛ به این معنا که اتم‌های ناپایدار آن در طول زمان تجزیه می‌شوند و تشعشعات یونیزان ساطع می‌کنند.
این تشعشعات می‌توانند به بافت‌های زنده و DNA آسیب بزنند و ریسک ابتلا به سرطان در افرادی که در زیاد در معرض این تشعشعات قرار بگیرند، افزایش می‌یابد.
اورانیوم- ۲۳۸ (U-۲۳۸) فراوان‌ترین ایزوتوپ اورانیوم است که حدود ۹۹.۳ درصد اورانیوم طبیعی را تشکیل می‌دهد. یک ایزوتوپ متفاوت دیگر، اورانیوم-۲۳۵ است که در راکتورها و تسلیحات هسته‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ چرا که اورانیوم-۲۳۸ به‌تنهایی نمی‌تواند یک واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای را حفظ کند.
چه چیزی به حراج گذاشته‌شده؟
حالا در حراجی RR، علاوه بر کیت حراج شده، یک نسخه اصلی از کتاب “راهنمای انرژی اتمی گیلبرت” که توسط کمیسیون انرژی اتمی آمریکا منتشر شده و همچنین کتاب “جستجو برای اورانیوم” که توسط سازمان زمین‌شناسی آمریکا تدوین شده و یک کتاب کمیک به نام “Dagwood اتم را می‌شکافد ” نیز قرار داده شده است.
در سال ۱۹۵۱ به دلیل فروش کم، مشکلات تأمین مواد و نگرانی‌های رو به رشد درباره ایمنی استفاده، تولید اسباب‌بازی “آزمایشگاه انرژی اتمی گیلبرت U-۲۳۸ ” متوقف شد و از آن زمان به یک اثر کلکسیونی محبوب تبدیل گردید.
در کیت مزایده شده به‌علاوه، نامه‌ای به تاریخ ۲۵ سپتامبر ۱۹۵۳ از شرکت A. C. Gilbert مشاهده می‌شود که در بخشی از آن می‌خوانیم: «با کمال تأسف به شما اعلام می‌کنیم که به دلیل محدودیت‌های دولتی و در نظر داشتن این نکته که تهیه برخی از مواد بسیار سخت شده است، ساخت این آزمایشگاه را متوقف کرده‌ایم.»
باوجود نگرانی‌های ایمنی که منجر به حذف این کیت علمی از قفسه فروشگاه‌ها شد، یک بررسی در سال ۲۰۲۰ نشان داد که اورانیوم-۲۳۸ موجود در کیت علمی “آزمایشگاه انرژی اتمی U-۲۳۸ گیلبرت” به‌اندازه قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش ناشی از گذراندن یک روز در خورشید خطر دارد و ریسکی جدی به همراه ندارد؛ البته به‌شرط آنکه نمونه‌ها در ظروف خود باقی بمانند.
این حراج در روز ۱۲ دسامبر به پایان خواهد رسید و در حال حاضر بالاترین قیمت پیشنهادی برای خرید آن، ۳۰۴۵ دلار است.
منبع: newsweek
58321
