مهسا بهادری: فیلم سینمایی «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی، به تهیه کنندگی مهران برومند و با بازی پارسا پیروزفر در نقش مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و شهاب حسینی در نقش شمس تبریزی مدتی است که در دست تولید است و قرار بود چهارشنبه ۲۹ فروردین اکران آن شروع شود اما ناگهان این زمان به چهارشنبه هفته آینده موکول شد، دلیل آن معلوم نشد، عده‌ای این ماجرا را مرتبط به حواشی پیش آمده برای بازیگر این فیلم دانستند و عده دیگر هم سخت‌گیری‌های زیاد سازمان سینمایی و شورای صنفی نمایش اما در تماسی که با علی سرتیپی داشتیم مشخص شد که مشکل هیچ یک از این موراد نبود، سرتیپی به ما توضیح داد که فقط به واسطه مشکلات فنی زمان اکران به تاخیر افتاده و «مست عشق» از چهارشنبه هفته آینده روی پرده سینما می‌رود.
از اولین روز «مست عشق» تا درگیری با فاجعه کرونا
شاید بتوان گفت که «مست عشق» که مراحل اولیه ساخت آن از سال ۱۳۹۸ آغاز شده است، یکی از پر حاشیه‌ترین فیلم‌های سینمای ایران به شمار می‌آید. بگذارید به روزهای ابتدایی شروع ساخت «مست عشق» بازگردیم؛ ۲۴ شهریور ۹۸ بود که اعلام شد قرار است داستان زندگی شمس و مولانا ساخته شود. اثری به نام «مست عشق» که حسن فتحی آن را کارگردانی می‌کرد و مهران برومند تهیه‌کننده‌اش بود. فیلمنامه را هم فرهاد توحیدی و حسن فتحی نوشتند. همان زمان هم اعلام شد که قرار است بازیگران و عوامل ایرانی و ترکیه‌ای همچون شهاب حسینی، پارسا پیروزفر، ابراهیم چلیکول، هانده ارچل، سلما ارگچ، بنسو سورال، بوراک توزکوپاران، بوران کوزوم و حسام منظور در این اثر حضور پیدا کنند.
سه هفته بعد یعنی در تاریخ ۱۶ مهر ۹۸ فیلمبرداری «مست عشق» شروع شد و پس از آن همایون شجریان و سهراب پورناظری به عنوان خواننده و آهنگساز این فیلم معرفی شدند. در یک اتفاق عجیب کمتر از سه ماه بعد یعنی اوایل دی ۹۸ اعلام شد که فیلمبرداری این اثر سینمایی روبه پایان است و احتمالا در سال ۱۳۹۹ به صورت بین‌المللی اکران شود و نکته جالب ماجرا هم این بود که فتحی همزمان با «مست عشق» مشغول ساخت «جیران» بود. همین‌جا و در همین نقطه پای کرونا به ماجرا باز شد.
خبر اتمام این اثر به صورت رسمی اعلام نشده بود و با شیوع کرونا وقتی پیگیری‌ها برای سرانجام «مست‌عشق» شروع شد، سازندگان اعلام کردند که سرنوشت این اثر نامشخص است و دلیل این سردرگمی هم شیوع ویروس کرونا است.
البته مهران برومند اعلام کرده بود: «به محض رفع محدودیت‌های کرونا و باز شدن مرزها ساخت این اثر به اتمام خواهد رسید. همچنین تدوین این فیلم در حال انجام است و امور فنی پس از تولید از جمله صداگذاری نیز همزمان در ترکیه انجام می‌شود. با توجه به شرایط موجود، پیش‌بینی ما برای اتمام کامل پروژه، پایان مراحل فنی و رسیدن به مرحله آماده نمایش، انتهای تابستان است (۱۳۹۹)، ولی زمان اکران آن، بستگی کامل به اوضاع نمایش فیلم در سینماهای ایران و جهان دارد. به هرحال این فیلم محصول مشترک است و باید همزمان در ایران و ترکیه روی پرده برود.»
در همان زمان کسی گمان نمی‌کرد که یک ویروس ناشناخته دو سال تمام همه مردم را فلج کند اما با وجود تمام درگیری‌ها با این ویروس وقتی به انتهای تابستان ۹۹ رسیدیم، پیگیری برای سرانجام این سریال آغاز شد و نتیجه چیزی نبود جز خُلف وعده از سوی عوامل سازنده.
۲۶ مهر ۱۳۹۹، سهراب پورناظری سازنده موسیقی این فیلم از نیمه کاره ماندن فیلم حسن فتحی خبر داد و اعلام کرد این فیلم رها شده و به مرحله پایانی نرسیده است! تقریبا همه با این مسئله قانع شده بودند که تکلیف این سریال به کجا رسیده تا اینکه ۴ روز بعد از آن ماجرا، یعنی (۳۰ مهر ۱۳۹۹)، ویدیویی تازه از سکانس‌های تازه «مست عشق» منتشر شد و از قول روابط عمومی سرمایه‌گذار ترک فیلم اعلام کرد که تدوین نهایی فیلم حسن فتحی به پایان رسیده و در آذر و هفته جهانی مولانا این فیلم پخش جهانی خواهد شد!
ضد و نقیض‌های «مست عشق»
بعد از صحبت‌های سرمایه‌گذار ترک تا حدودی تکلیف «مست عشق» مشخص شده بود، اما صحبت‌های متناقض عوامل ایرانی و ترک شائبه اختلاف سرمایه‌گذاران این محصول مشترک را به‌وجود آورد و در همان روز حسن فتحی واکنش تندی به این ادعاها نشان داد. فتحی برای توضیح بیشتر یک فایل صوتی منتشر کرد و در آن گفت: «هرگونه دخل و تصرف در تدوین و امور فنی فیلم بدون اطلاع و هماهنگی و اجازه از کارگردان و تهیه‌کننده و سرمایه گذار ایرانی فیلم فاقد وجاهت اخلاقی و حرفه‌ای و واجد پیگرد قانونی است. حدود هشت سکانس مهم این فیلم هنوز فیلمبرداری نشده است.»
«امیدواریم طی دو ماه آینده فیلمبرداری این سکانس‌ها انجام شود. در علت تاخیر افتادن فیلمبرداری سکانس‌های باقی‌مانده علاوه بر اختلافات مالی بین سرمایه‌گذار ایرانی و ترکیه‌ای، شیوع بیماری کرونا نیز بسیار موثر بوده است.»
درخواست کمک فرهاد توحیدی از وزارت امور خارجه
در همین گیرودارها بود که فرهاد توحیدی وارد میدان شد تا کمکی به بهبود اوضاع کند. او در گفت‌وگویی وضعیت این اثر را مخاطره‌آمیز دانست و درباره این فیلم گفت: «این خبر نه تنها برای من به عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه، بلکه برای همه دست اندرکاران این پروژه که حدود چهار سال از عمر خود را به ساخت این فیلم اختصاص داده‌اند، بسیار ناگوار و شوکه‌کننده بود. با پایان کار بازیگران ایرانی فیلم، حدود هشت سکانس از فیلم باقی ماند که این سکانس‌ها به بازی بازیگران ترک اختصاص دارد و فیلمبرداری آن حدود یک هفته زمان میبرد. تنش‌هایی از همان زمان فیلمبرداری میان سرمایه‌گذار ترک و سرمایه‌گذار ایرانی این پروژه وجود داشته است؛ تنش‌هایی که تلاش می‌شده با تفاهم حل شود اما ظاهرا این کوشش‌ها نافرجام بوده است.»
او با بیان اینکه اعتماد بیش از حد به سرمایه‌گذار ترک، یکی از اشتباه‌های گروه ایرانی این پروژه است و متاسفانه همه راش‌ها در اختیار طرف ترک است، گفت: «این خبر با هر نیتی که منتشر شده، باید آن را جدی گرفت و به آسانی از آن نگذشت و اجازه نداد زحمات گروهی که با اشتیاق و با عشق فراوان به شمس و مولانا و با هدف خدمت به فرهنگ کشورمان دست به ساخت این پروژه زدند، پایمال شود. خانه سینما باید در راستای حمایت از تولیدات مشترک و احقاق حقوق همکاران خود وارد عمل شود. وضعیت فیلم مخاطره‌آمیز است و شخصا از وزارت امور خارجه هم درخواست کمک دارم.»
در خواست کمک نوشته شد و دقیقا دو روز بعد از صحبت‌های کارگردان و نویسنده، روابط عمومی سرمایه‌گذار ترکیه‌ای «مست عشق» در پاسخ به آن‌ها جوابیه‌ای را منتشر کرد که در متن این جوابیه آمده بود:
«آقای فتحی اگر شما صاحب و سازنده اثر هستید در این ۱۰ ماه چرا سراغی از سرنوشت فیلم نگرفتید؟ قرار بود فیلم در مدت هشت هفته ساخته شود و در دی ۹۸ آماده نمایش شود، یعنی دو ماه قبل از کرونا اما فیلمبرداری ۱۶ هفته طول کشید. ۷۰ ساعت فیلمبرداری برای ۹۰ دقیقه فیلم سینمایی؟! که به ادعای شما هشت سکانس دیگر هم باقی‌مانده!
دوستان سرمایه‌گذارتان یک بخش تدوین شده از سریال شش قسمتی را مشاهده کردند و از پیشرفت کار ابراز رضایت کردند، پس خبر به رغم ادعای شما شایعه و کذب نیست، حقیقتی است که ما بر اساس احساس مسئولیت و بار سنگین مالی پروژه با همکاری بهترین عوامل فنی و احترام به اصالت فیلمنامه تدوین را به سرانجام رساندیم. قرارداد و همه مجوزها در ترکیه امضا و اخذ شده و ما به خوبی از حقوق مولف و قوانین آگاهیم. تمام تلاش ما این است که «مست عشق» تا قبل از اکران جهانی ابتدا در ایران به نمایش دربیاید.»
با انتشار جوابیه روابط عمومی سرمایه‌گذار ترکیه‌ای «مست عشق» مهران برومند تهیه‌کننده این فیلم بیانیه‌ای صادر کرد.
در بخش‌هایی از این بیانیه آمده است: «اثری در ابعاد پروژه «مست عشق» با توجه به بزرگی و جایگاه رفیع حضرت مولانا به طور طبیعی حساسیت و وسواس بیشتری نسبت به پروژه‌های معمول می‌طلبد. بر همین اساس میزان فیلمبرداری سه ماه (۱۲ هفته) برای این اثر کاملا قابل دفاع بوده و نشان از مهارت و تعهد کارگردان اثر به برقراری تعادل بین کیفیت و دغدغه‌های سرمایه‌گذار برای بالا نرفتن هزینه‌ها است.
متأسفانه مراحل پایانی پروژه در بخش حقوقی و میزان سهام به اختلافاتی خورده و پیگیری در همه ابعاد و مذاکرات برای حل و فصل این اختلافات در جریان است؛ اختلافاتی که به جهت طول کشیدن چهار هفته‌ای فیلمبرداری و دو هفته‌ای پیش‌تولید باعث تغییراتی در قرارداد بازیگران و لوکیشن‌ها و دکورهای شهرک سینمایی و در نتیجه بالا رفتن هزینه‌ها شده است.
بر همین اساس ضمن محترم شمردن اصل اختلاف و دعوت سرمایه‌گذار و شریک محترم ترک به پیگیری اختلافات از طریق مذاکره و یا راه‌های قانونی، نسبت به هرگونه تصمیم و پیشبرد پروژه در هر بخشی از مراحل فنی هشدار داده و متذکر می‌شوم اختلاف حقوقی متضمن اعمال خلاف قانون و قرارداد و مسلمات حقوقی و حرفه‌ای و اخلاقی نبوده و هرگونه اقدام بدون تایید کارگردان محترم و شریک اصلی پروژه تبعات سنگینی خواهد داشت.
شایسته ذکر است بنده به عنوان تهیه کننده به مدت بیش از یک سال به دور از وطن و خانواده در ترکیه پای کار به نمایندگی از طرف گروه ایرانی شامل سرمایه‌گذار، نویسنده و کارگردان ایستاده‌ام و شاهد پیگیری و حتی اعتراضات به حق کارگردان اثر و اصرار ایشان برای حضور در ترکیه برای نظارت بر امر تدوین بوده‌ام که متأسفانه به دلیل بسته بودن مرزها و همچنین گرو بودن راش‌ها نزد شریک محترم ترک، قادر به تأمین خواست کارگردان محترم اثر نشدیم و لذا اتهام‌عدم حضور وعدم پیگیری اثر توسط ایشان به دور از انصاف و ظلم در حق ایشان است و به شدت تکذیب می‌شود.»
وقتی رییس صنف اتحادیه تهیه‌کنندگان هم به میدان آمد
فردای روزی که روابط عمومی سرمایه‌گذار ترک در نامه خود خط و نشان کشید، غلامرضا موسوی رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان سینما در واکنش به این بیانیه نوشت:«تهیه‌کننده ایرانی «مست عشق» اعلام کرده‌اند که بیش از یک سال است دور از وطن، خانواده و در غربت به دنبال حل و فصل مشکلات فیلم هستند. از سوی دیگر کارگردان محترم اعلام داشته فیلمبرداری شش فصل فیلم باقی است. تهیه کننده ترک فیلم را تدوین کرده و می‌گوید آماده نمایش است. با توجه به اینکه فیلمبرداری حدود بهمن ماه پایان یافته یا همکار در زمان سفر کرده‌اند و یا پیش تولید را هم در غربت گذرانده‌اند و به حساب پست پروداکشن گذاشته‌اند. ان‌شاءالله بعد از بازگشت همکار ایرانی باید کلاسی بگذارد و به همکارانش راه کار حضور یک‌ساله /حتما به حساب سرمایه‌گذار/ و عدم حل مشکل را آموزش بدهند. »
یک تیزر از شبکه فارسی‌زبان ماهواره‌ای و جنجال دوباره
با اینکه پس از صحبت‌های موسوی سازندگان این اثر چند ماه سکوت کردند؛ اما بازهم معلوم شد که از حاشیه بدشان نمی‌آید چون چند ماه بعد از این جنجال‌ها یک شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان با پخش چند تیزر از پخش سریال «مست عشق» خبر داد!
سرمایه‌گذار ترکیه‌ای فیلم نیز در پاسخ به رسانه‌ها اعلام کرد که تدوین و مراحل فنی این فیلم به پایان رسیده و با توجه به‌عدم اقدام طرف ایرانی برای اکران، قرارداد پخش سریال «مست عشق» با این شبکه ماهواره‌ای بسته شده و این روزها دوبله فارسی در حال انجام است تا پخش آن آغاز شود.
روز بعد از انتشار این خبر حسن فتحی کارگردان «مست عشق» به تندی نسبت به خبر پخش این فیلم در قالب سریال از یک شبکه فارسی‌زبان واکنش نشان داد و گفت: «این خبر تاسف‌آور و سند آشکاری بر رفتار سوداگرانه و غیراخلاقی سرمایه‌گذار تُرک است. تهیه‌کننده ایرانی فیلم باید پاسخگوی این پرسش باشند که چرا علیرغم هشدارهای مکرر بنده، مدیر تولید، مدیر فیلمبرداری و تنی چند از بازیگران و همکاران ترک و ایرانی مبنی بر اجتناب از اعتماد مفرط و یک‌سویه به طرف تُرک، این تذکرات را جدی نگرفتند، تا حدی که طرف تُرک به خود اجازه داد راش‌های فیلم را نه تنها گروگان گرفته، بلکه برخلاف توافق مکتوب شده طرفین جهت ساخت یک فیلم سینمایی، آن را تبدیل به یک سریال چند قسمتی کند!»
وی همچنین گفت: «جناب تهیه‌کننده چرا زمانی که طرف تُرک از طریق یکی از افراد رسانه‌ای خود در ایران، بیانیه موهن و سراپا دروغی را منتشر کرد و در آن به کذب ادعا کرد، فیلمبرداری این فیلم ۱۶ هفته طول کشیده، اسناد تعداد جلسات فیلمبرداری را ارائه نکردید تا بر همگان معلوم شود چیزی بیش از حداکثر ۵۲ جلسه فیلمبرداری نداشته‌ایم – یعنی به مدت هشت هفته نه ۱۶ هفته.»
پاسخ و اعتراض تند سرمایه‌گذار ترک به حسن فتحی
بعد از انتقادات تند حسن فتحی، سرمایه‌گذار ترکیه‌ای «مست عشق» در نامه‌ای نوشت: «هر چند متن منتشر شده به‌نام آقای فتحی بیشتر خطاب به تیم تهیه‌کنندگی خود نوشته شده و از بی‌اطلاعی ایشان از جزئیات امور و همین‌طور اختلاف نظرهای داخلی حکایت دارد، اما ذکر چند نکته را به‌دلیل بار حقوقی و قضایی یادآوری می‌کنیم.
در مورد میزان سرمایه‌گذاری طرفین در پروژه «مست عشق»، بهتر است به متن قرارداد و اسناد مالی مراجعه و از ذکر ارقام غلط پرهیز شود که بار حقوقی به همراه خواهد داشت. شاید دوستان آقای فتحی هزینه‌های یک سال اقامت در ترکیه را پیش از انعقاد قرارداد و شروع پروژه به عنوان سهم آورده محاسبه کرده باشند! اسناد روزها و ساعت‌های فیلمبرداری ثبت و ضبط است و اگر ادعایی صور ت گرفته، بر همین مبنا بوده است؛ احتمال می‌دهیم جناب فتحی چند بار سفر به ایران و آمریکا را هنگام اجرای پروژه که به طولانی شدن کار انجامید، محاسبه نکرده باشند! ضمن اینکه ویژگی شخص ایشان در کار بدون استوری بورد به‌طور طبیعی به طولانی شدن زمان فیلمبرداری، تکرار صحنه‌ها، جابه‌جایی مکرر دکور و لوکیش‌ها و تحمیل هزینه‌های بسیار، کمک شایانی کرد! حتما به‌خاطر دارند در برخی روزها نزدیک به ۳۰۰ تن از عوامل صحنه و بازیگران به‌دلیل همین موضوع در کناری به استراحت می‌گذراندند!
از زمانی که پروژه نیمه‌کاره رها شد، نزدیک به یک سال و نیم می‌گذرد و در این مدت علیرغم درخواست‌ها و پیگیری‌های متعدد و جلسات مکرر و حتی بازتاب‌های رسانه‌ای قدمی برای تکمیل فیلم برداشته نشد و احتمالا مشغله‌ها، اجازه چنین کاری نمی‌داد!
در همین مدت، گروه حرفه‌ای مستقر در استانبول، تدوین فیلم را با زحمت بسیار و علیرغم اشکالات فنی بی‌شمار هنگام فیلمبرداری به پایان رساندند و حالا قضاوت درباره فیلمی که تاکنون حتی حاضر به دیدن آن نشده‌اند با عبارت «تدوین ناشیانه و آماتوری» شایسته نیست.
گفتار ما مستند و در گزارش منشی صحنه و دوربین‌های پشت صحنه ثبت و ضبط است و برای هر ادعایی سند وجود دارد.
حال سوال اساسی این است، چرا تمایل به تکمیل این فیلم نداشتید؟ و چرا سرمایه‌گذاران طرف شما بی‌تفاوت به این سرمایه مادی و معنوی گامی برنمی‌دارند؛ به‌ویژه در شرایطی که پروژه ساخت سریال دیگری از مولانا، به‌زودی آغاز خواهد شد.
فراموش نکنیم هر دو شرکت مشارکت کننده در ساخت فیلم «مست عشق» در ترکیه به ثبت رسیده و تمامی مجوزهای ساخت آن در این کشور صورت گرفته است، از این رو استفاده مکرر از عبارت طرف ترک، لطمه به روابط فرهنگی میان دو کشور دوست و همسایه به‌حساب می‌آید و قابل توجیه نیست!
در نهایت بهره‌برداری از نام مولانا و شمس برای توجیه رفتار غیر حرفه‌ای، بی‌حرمتی به جایگاه این بزرگان فضل و ادب است و تلاش برای پخش آن به احترام ملت فهیم ایران صورت می‌گیرد.»
حقی که واگذار شد؟
شهریور ۱۴۰۰ بود، چند ماه از خبر پخش «مست عشق» در قالب سریال در شبکه ماهواره‌ای می‌گذشت. پس از گذشت چند ماه از اعلام خبر پخش «مست عشق» در قالب سریال از یک شبکه ماهواره‌ای و جنجال‌های رسانه‌ای پس از آن، فرهاد توحیدی نویسنده فیلمنامه این فیلم (۱۷ شهریورماه) با انتشار تصویری از یک نامه از حل اختلاف سرمایه‌گذاران ایرانی و ترک «مست عشق» خبر داد.
در این نامه که منتسب به جواد معبودی‌فر سرکنسولگری ایران در استانبول بود، آمده: «امروز جلسه نشست و مذاکره میان دو شرکت ایرانی و ترکیه‌ای سازنده «مست عشق» برگزار و کلیه موارد اختلاف با میانجیگری سرکنسولگری حل شد و سهام کامل پروژه به طرف ایرانی واگذار شد. زمان آماده‌سازی و پخش اثر توسط روابط عمومی فیلم اعلام می‌شود»
با آن که در چند روز گذشته خبری مبنی بر اکران مست عشق در قالب مینی سریال ۸ قسمتی و پخش آن از یک پلتفرم در نوروز ۱۴۰۲بین رسانه ها دست به دست شد و پیرو همین ماجرا فرهاد توحیدی، نویسنده «مست عشق» در گفت‌وگو با خبرآنلاین این ماجرا را تکذیب کرد و گفت: «اکران مست عشق در قالب سریال و پخش آن از یک پلتفرم آن هم در نوروز صحت ندارد و آن را تکذیب می‌کنم. بنا است مست عشق در سال ۲۰۲۳ در ترکیه اکران شود. مایل هستیم در ایران هم مست عشق همزمان با ترکیه نمایش داده شود.
۲۴۵۲۴۵
