سیما محبی: سنگ برجسته دوره ساسانی در بریتانیا کشف شد، ماموران فرودگاه استنستد لندن وقتی به یک بسته‌بندی مشکوک شدند آن را توقیف کردند، اتفاقی که اگرچه سال ۲۰۱۶ رخ داد اما حالا بعد از نزدیک به ۷ سال رسانه‌ای شده است. سنت جان سیمپسون، باستان‌شناس ارشد موزه بریتانیا درباره نقش برجسته دوره ساسانی و نحوه سرقت آن گفته که «تاکنون ندیده در قاچاق آثار باستانی کار تا جایی پیش برود که قطعه‌ای را از دل صخره یا کوه جدا کنند، اقدام صورت گرفته سطح دیگری از بی‌رحمی است، شما حتی می‌توانید جای ماژیک را ببینید که خط کشیده‌اند و بعد با دستگاه فرز سنگ را به طور اریب بریده‌اند. سپس آن را به طرزی باورنکردنی بد، در یک جعبه کوچک و تقریباً بدون محافظ بسته بندی کردند که با میخ محکم شده است.»
همان‌طورکه در گفته‌های این باستان شناس بریتانیایی مشخص است نحوه سرقت این اثر ارزشمند توانسته سبب تعجب بسیاری شود، و البته پرسش‌های زیادی را مطرح کند، شاید اولین سوالی که به ذهن مخاطب برسد درباره روش سرقت این اثر است، این‌که با وجود حفاظت از آثار تاریخی چه‌طور امکان دارد بخشی از یک اثر از دل صخره جدا شود؟ اردشیر اروجی کارشناس میراث فرهنگی، دراین‌باره به بارز نیوز می‌گوید: «کشور ایران آثار تاریخی زیادی دارد، لذا برای حفظ این آثار چند نکته ضرورری است که مورد توجه قرار نمی‌گیرد، آموزش فرهنگ عمومی برای حفاظت از آثار فرهنگی و تاریخی ضعیف است، در این میان صدا و سیما برای حفاظت از آثار تاریخی باید خیلی تبلیغات و اطلاع رسانی انجام دهد که مردم بدانند یک نقش‌برجسته در کوه هویت تاریخی فرهنگی آن کشور است، و باید در حد جان ار آن‌ها حفاظت کرد، متاسفانه این صدا و سیما تبلیغات درستی انجام نمی‌دهد لذا اطلاعات عمومی مردم درباره ارزشمند بودن این آثار کم است.»
اما برکسی پوشیده نیست اگر عموم مردم از ارزش این آثار مطلع نیستند کسانی‌که قصد سرقت دارند به‌خوبی ارزش این قبیل از آثار را می‌دانند، مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان تهران معتقد است افراد پشت پرده‌ای وجود دارند که با اطلاع از اهمیت آثار از موقعیت اقتصادی ضعیف افراد بی‌اطلاع برای رسیدن به اهداف خود سو استفاده می‌کنند، اروجی دراین‌باره بیان می‌کند: «مسئله مهم فقر مردم است، همیشه افراد پشت صحنه وجود دارند که ارزش این آثار را می‌دانند، وقتی درآمد سرانه مردم پایین باشد کسانی‌که پشت صحنه هستند به‌راحتی می‌توانند افراد نامطلع را فریب دهند، آن‌ها از فقر مردم سوءاستفاده می‌کنند و به‌ازای پول کمی عده‌ای را مامور استخراج این آثار ارزشمند می‌کنند.»
با این وجود انتظار می‌رود یگان حفاظت میراث فرهنگی بتواند مانع از وقوع این قبیل سرقت‌ها شود، سرقت‌هایی که به‌نظر می‌رسد قبل از کشف اثر کسی از وقوع آن با خبر نمی‌شود، اروجی با اشاره به اهمیت یگان حفاظت از محیط زیست در جلوگیری از حوادث مشابه می‌گوید: «یگان حفاظت میراث فرهنگی به‌دلیل بودجه کم نیروی زیادی ندارد، لذا آن‌ها نمی‌توانند از آثار به خوبی حفاظت کنند. قبل‌تر میراث فرهنگی در روستاها افرادی را آموزش می‌داد، این افراد در صورتی‌که رفتارهای مشکوکی درباره آثار تاریخی مشاهده می‌کردند بلافاصله به یگان حفاظت میراث فرهنگی اطلاع می‌دادند تا قبل از ایجاد مشکل بتوانند از وقوع آن جلوگیری کنند، این قبیل از اقدامات هم به‌نظر می‌رسد دیگر انجام نمی‌شود.»
بعد از رسانه‌ای شدن توقیف این نقش‌برجسته در بریتانیا، مرتضی ادیب‌زاده، مدیرکل موزه‌ها در واکنشی گفت: «با پیگیری اداره کل موزه‌های معاونت میراث فرهنگی و همکاری مستمر سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن و همچنین مکاتبات صورت گرفته در سال گذشته، روند استرداد این اثر به کشور آغاز شده است و در تلاشیم در سال جاری به ایران باز گردد.»
ادیب‌زاده بیان کرد: «پیش‌تر، مسئولان موزه بریتانیا درخواست کردند اثر مذکور پیش از استرداد به ایران، مدتی در موزه بریتانیا به نمایش عموم درآید. با توجه به همکاری این موزه در اطلاع‌رسانی، کارشناسی و مرمت این اثر ارزشمند، مقرر شد پس از اعلام رسمی تحویل امانی شی از سوی موزه، حداکثر به مدت سه ماه این نقش برجسته در موزه بریتانیا نمایش داده شده و سپس با تشریفات قانونی به ایران بازگردانده شود.»
۲۳۳۲۳۳
