گفتگوی تفصیلی محمدکاظم آل صادق، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق با شبکه خبری العام، به شرح زیر است:
در سایه تحولات اخیر عراق، سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس، چندی پیش با مسئولان بلندپایه عراقی دیدار کرد. جزئیات و هدف از این دیدار‌ها چه بود؟
همان گونه که می‌دانید، سردار قاآنی مسئول پرونده عراق در جمهوری اسلامی ایران است و طبیعی است که هر از گاهی از عراق دیدن کند. بیشتر دیدار‌ها بلکه همه دیدار‌های وی به طور رسمی و با هماهنگی با مسئولان عراقی است و در سفر به بغداد و با رؤسای سه قوه و با رهبران فراکسیون‌ها دیدار می‌کند.
در سفر اخیر آیا با رؤسای سه قوه هم دیدار کرد؟
بله، با رئیس‌جمهوری، نخست وزیر، رئیس پارلمان و نیز با دیگر مسئولان دیدار داشت. او هر وقت به عراق می‌آید، مسائل مشترک مورد علاقه، دوجانبه و مسائل منطقه‌ای و گاهی هم بین المللی را برحسب ضرورت بررسی می‌کند. این دیدار نخستین دیدار پس از نخست وزیری آقای محمد شیاع السودانی بود و به همین علت این مسئولیت را به وی تبریک گفت و حمایت جمهوری اسلامی از ملت و دولت عراق را در طرح‌های بزرگ را به وی اعلام کرد تا از بحران‌ها خارج شوند تا خدمات بهتری به ملت عراق ارائه شود.
برخی رسانه‌ها اعلام کردند که در جریان دیدار سردار قاآنی با مسئولان ارشد عراقی و در سایه تحولات جاری در ایران، او از دولت بغداد خواسته که عناصر گروه‌های مسلح جدایی‌طلب در کردستان عراق را مهار و از این کشور بیرون کند. رسانه‌ها همچنین اعلام کردند که این هشدار نیز داده شده است که اگر دولت عراق چنین مسئولیتی را قبول نکند ایران برای این هدف، دست به عملیات زمینی در عراق خواهد زد، این گزارش‌ها چقدر صحت دارد؟
موضوع پیشروی زمینی به سمت خاک عراق صحت ندارد و اساسا مطرح نیست. ما به حاکمیت عراق احترام می‌گذاریم و برای ثبات، وحدت سرزمین و مردم عراق و برای شکوفایی این کشور اقدامات زیادی انجام داده‌ایم. عراق یک کشور بزرگ همسایه است، ایران و عراق روابط سیاسی، جغرافیایی، تاریخی و ایدئولوژیکی و همچنین نوار مرزی مشترکی دارند. این اشتراکات، مراودات اجتماعی میان عشایر-کرد‌های منطقه کردستان و عشایر جنوب عراق و عشایر جنوب ایران را حتمی کرده و همچنین شرایط رفت و آمد آن‌ها میان دو کشور و حتی ازدواج میان کرد‌های این دو کشور را فراهم کرده است و همچنین باعث شده روابط میان دو ملت عراق و ایران قوی و صمیمی بشود؛ بنابراین این امکان‌پذیر نیست که ایران دست به عملیات زمینی در عراق بزند. بله، ما با برادران خود در اقلیم کردستان زیاد صحبت کردیم و پیش از این کمیته امنیتی مشترکی بین اقلیم کردستان و مقامات جمهوری اسلامی تشکیل شده بود تا راه‌حلی اندیشیده شود.
جناب سفیر گفتید تحرکات زمینی مطرح نیست، اما برخی از رسانه‌ها گفتند که ایران اقدام زمینی انجام خواهد داد، منظور شما این است که حتی انجام عملیات محدود در مرز عراق و ایران یا فرود چترباز منتفی است؟
ما همواره می‌کوشیم مشکلات را از طریق گفتگو با برادرانمان در عراق حل کنیم. این گروه‌های تروریستی نژادپرست از قدیم و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی از اراضی اقلیم کردستان به عنوان مقر و اردوگاه آموزشی استفاده کرده و جوانان کرد ایرانی اعم از زن و مرد را برای اهداف نظامی خرابکارانه استخدام می‌کردند. ما با برادران خود در اقلیم کردستان صحبت می‌کنیم، روابط نزدیک و مستحکم نباید منجر به آن شود که عناصر تجزیه طلب به خاک ایران نفوذ کنند، نیرو‌های امنیتی ما را به شهادت برسانند و مراکز امنیتی ما را منفجر کنند. گفتگو‌های زیادی انجام شد، اما بی نتیجه بود، تصور می‌کنم گاهی نگاه قوم گرایانه بر مسائل سیاسی یا دیپلماتیک و همسایگی سایه می‌اندازد، بنابراین مجبور شدیم که از دولت مرکزی عراق بخواهیم در این زمینه مداخله کند.
چه زمان از حکومت عراق درخواست کردید؟
اخیراً در ماه‌های اخیر با برادران خود در حکومت مرکزی صحبت کردیم تا راه حلی ارائه کنیم، زیرا هر وقت صحبت کردیم به نتیجه‌ای نرسیدیم؛ لذا در این چارچوب هیأت سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی به عراق سفر کرد.
دقیقا چه زمانی؟
یک ماه و نیم قبل.
یعنی بعد از آمدن السودانی؟
نه، قبل از اینکه السودانی بیاید، رئیس هیات عراقی در گفتگو‌ها فؤاد حسین وزیر امور خارجه عراق و با حضور قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی بود.
در طرف ایرانی چه اشخاصی حضور داشتند؟
مسئولین وزارت امور خارجه و دستگاه‌های امنیتی، در این دیدار درباره مسائل مشترک تبادل نظر کردند و قرار شد که این دیدار تکرار شود. پس از مدتی الاعرجی در راس یک هیات راهی ایران شد و توافقاتی صورت گرفت که اولین آن این بود که حکومت مرکزی مرز‌های ایران و اقلیم کردستان عراق را کنترل کند.
آیا منطقه کردستان عراق با این توافق مخالفت کرده است؟
نه، موافقت کرد. حتی در مذاکرات پیشین هنگامی که ما با منطقه کردستان عراق گفتگو می‌کردیم، می‌گفتند که مراقبت از مرز‌ها جزو مسئولیت‌های دولت مرکزی است. از این نظر مشکلی نبود. ما از برادرانمان در عراق درخواست کردیم که اینان را خلع سلاح کنند و سلاح را از آنان بگیرند و آنان را از مرز‌ها دور کنند و در عمق منطقه کردستان عراق بروند، در اردوگاه‌های پناهندگی، زیرا آنان را جزو پناهندگان محسوب می‌کنند و این در حالی است که پناهنده سلاح حمل نمی‌کند و تمرین نظامی نمی‌کند و تخریب نمی‌کند.
یعنی مانعی نیست که در منطقه کردستان عراق باقی بمانند؟
حتی اگر به عنوان معارضان سیاسی باشند، فرض بر این است که غیر مسلح و در منطقه کردستان پناهنده باشند و به این صورت ما مشکلی نداریم. آنان مدت زمانی را درخواست کردند تا یک جدول زمانی برای این موضوع تهیه کنند و این مدت زمان محدود بود.
این مدت زمان چه مقدار است؟ یعنی فرض بر این بود که خلال ده روز یک جدول زمانی برای این موضوع تهیه کنند و این سخن پیش از یک ماه بوده یا بیش از یک ماه و نیم؟
موضوع سوم نزد ما یادداشت‌های تفاهم بین طرف‌های ایرانی و عراقی است.
تاکنون این اتفاق نیفتاده است و ما اکنون در حال گفتگو با برادران عراقی هستیم تا این ماده را فعال کنیم و دولت مرکزی برای یافتن راه حل برای این موضوع جدی است، زیرا قانون اساسی عراق اجازه هیچ‌گونه تجاوزی به کشور‌های همسایه از سرزمین خود را نمی‌دهد. این نکته بسیار مثبتی است، امیدواریم که مشکل پایان یابد، مرز‌ها توسط دولت مرکزی کنترل شود، آن‌ها خلع سلاح شوند و جنایتکاران در سایه توافق با تفاهم‌نامه‌هایی بین دو کشور مبادله شوند و ما در حال پیگیری این موضوع هستیم.
جناب سفیر، تجربه در عراق نشان داده است که دولت مرکزی بغداد از قدرت و سیطره امنیتی در اقلیم کردستان برخوردار نیست و احتمالا نتواند خواسته‌های ایران را پاسخ بدهد یعنی محافظت از مرز‌ها و خلع سلاح گروه‌های جدایی‌طلب تروریستی. شما از تجربیات دولت مرکزی عراق سخن گفتید، ولی مقامات اقلیم کردستان عراق چطور؟ آیا آن‌ها به خواسته‌های ایران پاسخ می‌دهند؟
این موضوع اخیرا روی میز مطرح شده است و ما شاهد جدیت از سوی دولت مرکزی هستیم و امیدواریم این اتفاق بیفتد.
اگر بخواهیم در مورد حضور این گروه‌ها در کردستان عراق صحبت کنیم، آیا آماری از پایگاه‌ها، اردوگاه‌ها و کمپ‌ها را به دولت مرکزی و همچنین مقامات اقلیم کردستان عراق ارائه کرده‌اید. تعداد اعضای آن‌ها و عمدتاً چه کسانی هستند و احزاب فعال کدامند که امنیت ایران را هدف قرار می‌دهند؟
البته ما بیش از ۷۰ سند درباره مقر‌ها و مراکز آموزشی، تجمعات و جناح‌های مسلح تروریست‌ها و تجزیه طلب‌ها ارائه کردیم و طرف عراقی این اسناد را دریافت کرده که این موضوع را پیگیری خواهد کرد.
در سایه این مطالب چرا عراق اعتراض می‌کند و کاردار را فرا خواند و چرا این را نقض حاکمیت این کشور می‌داند؟ این در حالی است که می‌داند که جمهوری اسلامی ایران همواره از حاکمیت عراق دفاع کرده است، ضد داعش ایستاده است، ضد گروه‌های تروریستی و در این راه شهدایی داده است و ایران تلاش می‌کند حاکمیت عراق حفظ شود و این مدارک را به دادگاه فدرال و نیز به مقامات منطقه کردستان عراق داده است. ما این نقض حاکمیت را چگونه تفسیر می‌کنیم در حالی که دولت فدرال و مقامات منطقه کردستان عراق به نظر می‌رسد از خلع سلاح این گروه‌ها ناتوان است و در این میان هدف قرار دادن امنیت ایران باقی می‌ماند. این موضوع را چگونه می‌توان تفسیر کرد؟
اجازه دهید بین این موضوع که نمی‌تواند یا می‌تواند، اما نمی‌خواهد تمایز قائل شویم. من گمان می‌کنم که مقامات منطقه کردستان عراق این توان را دارد که این گروه‌ها را مهار کند و سروسامان دهد و ما از طریق گفتگو به این هدف خواهیم رسید.
جمهوری اسلامی ایران مقر احزاب جدایی‌طلب کرد را هدف قرار داده است که به نظر می‌رسد تا تخلیه و خلع سلاح این گروه‌های مسلح، به حملات علیه آن‌ها ادامه می‌دهد، چشم‌انداز این بحران را چگونه می‌بینید. با توجه به این داده‌ها چگونه می‌توان آن را حل کرد؟ آیا انتظار دارید که دولت عراق و مقامات اقلیم کردستان عراق موضعی جدی برای پایان دادن به این بحران اتخاذ کنند؟ می‌دانیم که در گذشته کمپ اشرف وجود داشت که عناصر گروهک تروریستی منافقین از آن به عنوان پایگاهی برای هدف قراردادن امنیت ایران استفاده می‌کردند، اما در آن زمان، دولت عراق به حملات به این پایگاه تروریست‌ها واکنشی نشان نمی‌داد. آیا می‌توان این وضعیت را در کردستان عراق برای پایان دادن به این بحران و مشکلی که بر سر روابط دو کشور وجود دارد، اعمال کرد؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله، زمانی که عناصر گروهک تروریستی منافقین از عراق خارج شدند هیچ مشکلی نیفتاد؛ بنابراین ما به برادران عراقی‌مان این اطمینان را داده‌ایم که اگر به خواسته‌های مشروع ما پاسخ دهند هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. خواسته‌هایی که سخت و پیچیده نیست. ما امیدواریم که دولت مرکزی عراق در پیگیری این موضوع جدی باشد و امیدواریم که این مشکل پایان یابد.
روابط کنونی بین جمهوری اسلامی ایران و بین مقامات کردستان عراق را چگونه توصیف می‌کنید؟ آیا روابط همواره گرم بوده است؟
ما همچنان روابط دیرینه با کردستان عراق داریم، از زمان حکومت صدام از آنان حمایت می‌کردیم، به آنان پناه می‌دادیم، میزبان آنان بودیم و هم اکنون روابط محکمی چه بین مقامات و چه بین دو ملت برقرار است و همچنین روابط اقتصادی وجود دارد، گردشگری پزشکی برقرار است، با این حال مشکل این است که از برادران در منطقه کردستان عراق انتظار می‌رود که در حل مشکلات جدی باشند.
