آنچه به‌تازگی از سوی برخی از منتقدان دولت مورد استناد قرار گرفته است، نتایج به اصطلاح نظرسنجی مؤسسه‌ای به نام استاتیس است. دفتر این مؤسسه در شهر واشنگتن، پایتخت امریکا قرار دارد و آن طور که ادعا شده، این نظرسنجی با استفاده از تلفن انجام شده است. همین دو گزاره، به تنهایی برای زیر سؤال بردن نتایج ادعایی آن کافی است.
نظرسنجی‌های مراکز معتبر افکارسنجی داخلی، از امید به آینده، روشن بودن افق و رضایت نسبی ایرانیان، هم از وضعیت اجتماعی خود و هم از عملکرد دولت در برخی حوزه‌ها حکایت می‌کند. اما درست در همین شرایط، برخی منتقدان داخلی دولت، با تکیه بر نظرسنجی‌های غیرمعتبر مراکز و مؤسسات غربی، نتایج کاملاً معکوسی را به جامعه مخابره می‌کنند.
به طور کلی استفاده از نظرسنجی‌های مجعول به مثابه ابزار زیر سؤال بردن رقیب سیاسی، مع‌الاسف پدیده‌ای رایج در بخشی از سیاست داخلی ما است. از جمله تلاش‌ها برای ابزارسازی از نظرسنجی، نتایج به اصطلاح یک پژوهش خارجی است که از سوی برخی طیف‌های منتقد دولت مورد استفاده قرار گرفته است. این طیف، به جای تکیه بر برنامه‌های ایجابی خود و اقناع افکار عمومی با کارنامه قبلی یا برنامه آتی، تلاش کرده با استفاده از این حربه تازه‌یاب، عملکرد یک‌ساله دولت سیزدهم را زیر سؤال ببرد. این طیف، حتی به ناکام جلوه دادن دولت بسنده نکرده، بلکه فراتر از دولت رفته و از مسدود بودن افق‌ها در ایران صحبت رانده است. درحالی که به نظر می‌رسد افقی که به‌راستی مسدود شده و امیدی به گشایش آن نیست، افق این جریان سیاسی است، نه آینده ایرانیانی که در یک‌سال گذشته نظاره‌گر گشایش‌های ناشی از عملکرد دولت و حرکت به سمت عدالت داخلی و خارجی با تکیه بر قدرت مردم بوده‌اند.
بیان حرف‌های مطلوب ما از خارجی‌ها!
آنچه به‌تازگی از سوی برخی از منتقدان دولت مورد استناد قرار گرفته است، نتایج به اصطلاح نظرسنجی مؤسسه‌ای به نام استاتیس است. دفتر این مؤسسه در شهر واشنگتن، پایتخت امریکا قرار دارد و آن طور که ادعا شده، این نظرسنجی با استفاده از تلفن انجام شده است. همین دو گزاره، به تنهایی برای زیر سؤال بردن نتایج ادعایی آن کافی است. چه آنکه حتی رسانه‌های معاند وابسته به رژیم آل سعود نیز در روزهای اخیر با استناد به نظرات این مؤسسه حملات گسترده‌ای علیه دولت سیزدهم ترتیب داده‌اند. اما نکته اینجا است که آنچه در یافته‌های این پژوهش مطرح شده، دقیقاً همان چیزهایی است که این طیف از منتقدان دولت همگام با رسانه‌های فارسی‌زبان وابسته، پیش‌تر هم بر آن تأکید می‌کردند. این هم‌پوشانی یافته‌های این به اصطلاح نظرسنجی با ادعاهای این منتقدان، درست مانند شاهدی است که از غیب برای آنان رسید.
به عبارت دیگر، برای این طیف، مهم‌تر از اینکه یافته‌ها چقدر علمی یا دقیق باشد، این مهم بوده که ادعاهای آنان را نتیجه گرفته است. نارضایتی از عملکرد دولت، بی‌آیندگی ایرانیان و ناامیدی از جریان‌های سیاسی موجود، همان چیزی نیست که این طیف از منتقدان سال‌ها است بر آن تأکید دارند و در این حالت وقتی یک مؤسسه امریکایی هم این گزاره‌ها را تأیید می‌کند! چرا نباید به آن دامن بزنند؟ چه بسا ممکن است پای هماهنگی‌های صورت گرفته از قبل نیز در جریان باشد.
یافته‌های مؤسسه‌های نظرسنجی داخلی
به‌رغم این اما، یافته‌های پژوهش‌ها و نظرسنجی‌های نهادها و مؤسسات معتبر داخلی، روایت دیگری از ایران دارد. این روایت، نه همه مشکلات را رفع شده تلقی می‌کند، نه ادعا می‌کند که همه ایرانیان از هر جهت از وضع فعلی راضی‌اند. بلکه هم کاستی‌ها را بیان می‌کند و هم روی مشکلات طیف‌های مختلفی از مردم انگشت می‌گذارد. در مقابل، به این مسأله هم اشاره می‌کند که ایرانیان نه تنها به هیچ وجه افق پیش رو را بسته نمی‌بینند، بلکه امیدوارانه به آینده نگاه می‌کنند. بخش عمده این امید به آینده، ناشی از عملکرد دولت سیزدهم در یک سال گذشته است. بویژه اینکه مردم در این نظرسنجی‌ها و پژوهش‌ها نشان داده‌اند که می‌دانند دولت جدید وارث چه مسائل و چه وضعیتی بوده است و می‌دانند که در چه مسیری در حال حرکت است. این داده‌ها که حاصل تحلیل نتایج آخرین نظرسنجی‌های معتبر در خرداد و تیر ۱۴۰۱ است، نشان می‌دهد که درک مردم از شرایط عمومی کشور نظیر علت مشکلات اقتصادی، مقابله با کرونا، سیاست خارجی، شادکامی و رضایتمندی عمومی، واقع بینانه است. درست برخلاف نظرسنجی ادعایی مؤسسه امریکایی که گویی از کشوری دیگر گزارش می‌دهد.
میراث کژکارکردی‌های گذشته برای دولت سیزدهم
هرچند دولت سیزدهم از بیان همه مشکلات به ارث رسیده از دولت گذشته استنکاف می‌کند، اما یافته‌های نظرسنجی و افکارسنجی نشان می‌دهد که مردم نسبت به این میراث وقوف دارند. مشخص در این باره، نتایج نظرسنجی‌های مراکز معتبر نشان می‌دهد که ۵۲ درصد مردم معتقدند در دهه گذشته، تدابیر و اقدامات مناسبی برای حل مشکلات اقتصادی کشور صورت نگرفته است.
مسائلی مانند دلار ۴۲۰۰ تومانی که برای این دولت به ارث رسید، نشان می‌دهد که این باور ایرانیان تا چه اندازه واقعی است. در کنار این، دولت سیزدهم برنامه کلنگ‌زنی‌های نمایشی و آغاز به کارهای بیهوده پروژه‌های عمرانی را کنار گذاشته و بر اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام به جای مانده از دولت‌های قبل متمرکز شده است؛ امری که از آن با عنوان «نهضت اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام» یاد می‌شود. این تصمیم، ناشی از وجود نزدیک به ۱۰۰ هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور است، پروژه‌هایی که ناتوانی دولت‌های گذشته در تحقق آنها، عملاً به اتلاف منابع ملی منجر شده است. بر پایه چنین وضعیتی است که می‌توان نتایج این نظرسنجی‌ها را معتبر و واقعی دانست.
نتایجی مانند اینکه بیش از ۵۲ درصد مردم بر این باورند، چون در دهه گذشته اقدامات مؤثری برای حل مشکلات اقتصادی انجام نشده، علت اصلی تورم و مشکلات اقتصادی کشور مربوط به عملکرد نامناسب دولت قبل است.
رضایتمندی از عملکرد دولت در مقابله با کرونا و درمان
یکی از نخستین برنامه‌های دولت سیزدهم، مقابله با کرونا بود. دولت در این زمینه در رویکرد «تأمین نان و حفظ جان» دو هدف را دنبال می‌کرد، بهبود وضعیت اقتصادی و مهار ویروس کرونا در کشور. در ابتدای فعالیت دولت، روزانه نزدیک به ۷۰۰ ایرانی جان خود را از دست می‌دادند. اما در یکسالگی دولت سیزدهم، تعداد فوتی‌های ناشی از کرونا در برخی روزها به صفر رسید. در همین راستا، نتایج نظرسنجی‌ها نشان‌دهنده رضایتمندی مردم از عملکرد دولت در زمینه مهار ویروس کرونا است.
مطابق یافته‌های این مراکز افکارسنجی، بیش از ۸۳ درصد مردم عملکرد دولت سیزدهم در مقابله با کرونا را «موفق» ارزیابی می‌کنند. ضمن اینکه ۷۴ درصد از مردم نیز اعلام کرده‌اند از وضعیت بهداشت و درمان کشور «رضایت» دارند.
موفقیت دولت در مردمی‌سازی یارانه‌ها
دلار ۴۲۰۰ تومانی در حالی بر کشور تحمیل شد که حتی حامیان دولت قبل نیز مخالف آن بودند. اما در ادامه، وقتی ناکامی‌های این سیاست و فسادها و رانت‌های ناشی از این سیاست غلط اقتصادی مشخص شد، بازهم دولت قبل اراده ای برای حل این مسأله از خود نشان نداد. هرچند برخی سرمایه اجتماعی پایین و عدم امکان بسیج مناسب امکانات را دلیل بی‌عملی دولت قبل می‌دانند، اما به هر صورت، این جراحی تحمیل شده، به دولت سیزدهم سپرده شد. امروز که حدود دو ماه از اجرای این اصلاح اقتصادی می‌گذرد، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد مردم معتقدند که دولت در مردمی‌سازی یارانه‌ها و پرداخت به‌موقع یارانه‌های نقدی جدید، موفق بوده است؛ امری که درستی و اتقان این برنامه اقتصادی دولت را تأیید می‌کند. همچنین مردم، قاچاق مواد غذایی به خارج، احتکار در داخل و کمبود جهانی غذا ناشی از جنگ اوکراین را سه عامل مؤثر بر گرانی مواد غذایی ارزیابی کردند.
جایگاه مطلوب ایران در صحنه بین‌الملل
در حوزه سیاست خارجی نیز، ارزیابی‌ها و یافته‌های پژوهشی نشان‌دهنده مهر تأیید مردم بر سیاست تعامل و گسترش مناسبات با همسایگان است که از سوی دولت سیزدهم به عنوان یک اولویت سیاست خارجی دنبال شد. در همین راستا، آیت‌الله رئیسی در نخستین نشست خبری خود، تأکید کرد که سیاست خارجی دولت سیزدهم از برجام شروع نمی‌شود و به برجام هم محدود نخواهد شد. اما یافته‌های نظرسنجی نشان می‌دهد مردم نیز از متوازن شدن سیاست خارجی کشور در دولت سیزدهم رضایت دارند. به طوری که بررسی «ارزیابی مردم از جایگاه ایران در صحنه بین‌الملل» نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد مردم بر این باورند که جایگاه ایران در صحنه بین‌الملل «بسیار مطلوب» است، این در حالی است که ۲ سال پیش، بیش از ۵۷ درصد مردم جایگاه کشور را نامطلوب و بسیار نامطلوب ارزیابی می‌کردند.
رضایت عمومی و شادی در زندگی
یافته‌های نظرسنجی‌های مراکز معتبر داخلی، وضعیت کاملاً متفاوتی در زمینه رضایت عمومی یا شادی ایرانیان در زندگی ارائه می‌کند. برخلاف سیاه‌نمایی مؤسسه‌های خارجی و تکرار آن از سوی برخی غربگرایان داخلی، بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ میانگین نمره شادکامی ۶۴.۴۱ از ۱۰۰ بوده است. در همین رابطه، سنجه‌های «خودم را فردی فعال و تأثیرگذار می‌بینم» با امتیاز ۷۲.۳، «نسبت به آینده امیدوار هستم» با امتیاز ۶۹.۴، «از زندگی خود لذت می‌برم» با امتیاز ۶۸.۷ و «احساس می‌کنم زندگی ارزشمندی دارم» با نمره ۶۸.۵ از ۱۰۰، نشان می‌دهد که ایرانیان در محدوده انسان‌های شاد قرار دارند.
درعین حال، نتایج یک نظرسنجی درباره «سنجش میزان رضایتمندی عمومی» که در خرداد ۱۴۰۱ انجام شده است، نشان می‌دهد ۷۵ درصد مردم در سطح زیاد و تا حدی زیاد در زندگی احساس آرامش و آسایش می‌کنند. در این رابطه، ۹۱ درصد در سطح زیاد و تا حدی زیاد از سازگاری و همدلی در خانواده خود رضایت دارند و ۸۰ درصد معتقدند «مردم در کارهای خیر شرکت کرده و به یکدیگر کمک می‌کنند.» حدود ۷۶ درصد نیز به طور زیاد و تا حدی زیاد معتقدند «مردم در مراسم و مناسبت‌های مذهبی شرکت می‌کنند.» بیش از ۶۵ درصد مردم هم تأکید داشتند مردم در روابط اجتماعی خود با یکدیگر با تحمل و مدارا رفتار می‌کنند و ۷۰ درصد نیز از «تأمین امنیت عمومی» اعلام رضایت کرده‌اند. این نتایج نشان می‌دهد که ایران، همچنان جامعه‌ای پایدار و امیدوار به آینده است، این درحالی است که اگر بنابر صحت نظرسنجی‌های خارجی می‌بود، امروز نمی‌بایست از پایداری و یکپارچگی ایران نشانی باقی مانده باشد.
