آبله میمونی یک بیماری عفونی نادر ناشی از ویروس آبله میمونی است که خویشاوند نزدیک ویروس آبله انسانی یا واریولا است.
این بیماری مشترک میان انسان و حیوان یا «زونوز» برای نخستین بار در سال ۱۹۵۸ در هنگامی کشف شد که شیوع یک بیماری شبیه به آبله انسانی در اجتماعی از میمون‌ها که برای مقاصد پژوهشی نگهداری می‌شدند، رخ داد و برای همین است که به این بیماری نام «آبله میمونی» داده شد.
نخستین مورد انسانی ابتلا به این بیماری در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو در مرکز آفریقا در زمان افزایش تلاش‌ها برای ریشه‌کنی آبله کشف شد. از آن هنگام به بعد اغلب موارد ابتلا انسانی به این بیماری در کشورهای مرکز و غرب آفریقا (عمدتا نیجریه و جمهوری دموکراتیک کنگو) بوده است. موارد آبله میمونی در خارج از آفریقا معمولا به سفرهای بین‌المللی یا حیوانات وارداتی ارتباط داشته‌اند.
مخزن طبیعی این ویروس برخی جوندگان در آفریقا هستند که می‌توانند ویروس را به میمون‌ها هم منتقل کنند و امکان انتقال بیماری از هر دو حیوان به انسان‌ها وجود دارد.
این بیماری می‌تواند از طریق تماس نزدیک با حیوانات (آماده کردن گوشت شکار یا گاز گرفتن یا چنگ زدن حیوان)، تماس نزدیک انسان‌های دارای عفونت و مواد مورد استفاده آنها به انسان‌های دیگر منتقل شود. نمونه‌های این انتقال شامل تماس با مایعات بدنی مانند بزاق، تماس با زخم‌های آبله و سرایت از طریق «قطرک‌های تنفسی» در تماس‌های نزدیک مثلا در محل سکونت مشترک است.
ویروس آبله میمونی (MPXV) یک «DNA ویروس» است (ماده ژنتیکی آن از نوع DNA است) که به جنس «ارتومیکسوویروس» در خانواده «پاکس‌ویریده» تعلق دارد. جنس «ارتومیکسوویروس» علاوه بر ویروس آبله میمونی شامل ویروس آبله یا واریولا، ویروس واکسینیا ( که در واکسن آبله استفاده می‌شود) و ویروس آبله گاوی است.
ویروس آبله میمونی داری دو سویه اصلی با خطرات متفاوت است، یکی سویه «کنگو» که مرگبارتر است (تا ۱۰ درصد) و دیگری سویه «آفریقای غربی» که بیماری خفیف‌تری ایجاد می‌کند.
بیماری آبله میمونی به صورت یک بیماری تب دار با علائمی شبیه به آنفلوآنزا شروع می‌شود و تب، سردرد، درد عضلانی، احساس خستگی و تورم غدد لنفاوی ایجاد می‌کند و سپس دانه‌های پوستی ظاهر می‌شوند که به شکل تاول در می‌آیند و پس از مدتی پاره می‌شوند و کبره می‌بندند. از هنگام قرار گرفتن در معرض ویروس تا بروز علائم حدود ۱۰ روز طول می‌کشد و علائم بیماری ممکن است برای دو تا چهار هفته ادامه پیدا کنند.
درمان استاندارد این بیماری استفاده از داروی «تکوویریمات» است که داروی ضدویروسی است که به طور اختصاصی برای عفونت‌های «ارتومیکسوویروس‌ها» مانند آبله و آبله گاوی ساخته شده است.
سازمان جهانی بهداشت می‌گوید واکسن‌های آبله که برای ریشه‌کنی این بیماری به کار رفتند تا ۸۵ درصد در پیشگیری از آبله میمونی هم موثر هستند.
کارشناسان می‌گویند ممکن است ریشه‌کنی آبله و توقف برنامه‌های واکسیناسیون آن باعث افت ایمنی در برابر ویروس‌های مشابه در نسل‌های بعد شده باشد و برای همین است که از سال ۲۰۱۷ به بعد بیش از ۴۵۰ مورد آبله میمونی در انسان‌ها گزارش شده است.
