پیس‌میکر یا ضربان‌ساز دستگاه کوچکی است که تکانه‌های الکتریکی را به عضله قلب می‌فرستد تا ضربان و ریتم مناسب ضربان قلب را حفظ کند.
پیس‌میکر همچنین ممکن است برای حمله‌های غش کردن (سنکوپ) و نارسایی قلب هم به کار رود.
این وسیله با یک جراحی کوچک در زیر پوست قفسه سینه کاشته می‌شود.
قلب سالم دارای یک بافت ضربان‌ساز خاص خودش است که سرعت ضربان قلب را تنظیم می‌کند. اما به علل گوناگون ممکن است قلب ضربان منظم نداشته باشد و به عارضه‌ای به نام «آریتمی» یا اختلال ریتم ضربان قلب دچار شود. در این موارد ممکن است لازم باشد از یک پیس‌میکر مصنوعی یا وسیله ضربان‌ساز برای تصحیح این عارضه استفاده شود.
پیس‌میکر دارای دو بخش است: الکترودها و یک مولد ضربان. مولد ضربان حاوی باتری و یک کامپیوتر کوچک است که زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد. الکترودها سیم‌هایی هستند که از طریق وریدها وارد قلب می‌شوند و درون عضله قلب کاشته می‌شوند. این الکترودها تکانه‌های الکتریکی تولید شده بوسیله مولد ضربان را به عضه قلب می‌رسانند و همچنین فعالیت الکتریکی قلب را حس می‌کنند.
هر تکانه باعث انقباض عضله قلب می‌شود. پیس‌میکر بسته به نوع مورد استفاده برای درمان مشکل ریتم ضربان قلب ممکن است یک تا سه الکترود باشد.
سه نوع متفاوت پیس‌میکر وجود دارد:
- پیس‌میکر تک‌حفره‌ای که از یک الکترود که در حفره‌های بالایی قلب (دهلیزها) یا در حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) قرار داده می‌شود، استفاده می‌کند.
- پیس‌میکر دوحفره‌ای که یک از الکترود درون دهلیز و یک الکترود درون بطن استفاده می‌کند.
- پیس‌میکر دوبطنی که از سه الکترود استفاده می‌کند: یکی درون دهلیز راست، یکی درون بطن راست و یکی دیگر نزدیک بطن چپ.
پزشکتان معمولا پیس‌میکر را برای حداقل ضربان قلب تنظیم می‌کند هنگامی که سرعت ضربان قلب شما به پایین‌تر از این حد تعیین‌شده سقوط کند، پیس‌میکر تکانه‌ای الکتریکی تولید می‌کند که با عبور از الکترود به عضله قلب می‌رسد و با منقبض کردن باعث ایجاد ضربان قلب می‌شود.
احتیاطات پیس‌میکر
– هنگامی که دستگاه ضربان‌ساز قلب در بدن‌تان کاشته می‌شود، باید احتیاطاتی را رعایت کنید، از جمله اینها:
– پزشکتان باید چگونگی اصول تشخیص ضربان طبیعی قلب و موارد ضربان‌های غیرمعمول قلب را به شما بیاموزد.
– باید روزانه سرعت ضربان نبض‌تان را بگیرید و ثبت کنید تا در دیدار بعد با پزشکتان به اطلاع او برسانید.
– اگر پزشکتان داروی قلبی برایتان تجویز کرده است، آن را دقیقا به همان مقدار تجویزشده مصرف کنید.
– مراقب باشید که به محل کاشته شدن دستگاه ضربان‌ساز زیر پوست قفسه‌سینه فشار یا آسیبی وارد نیاید.
– اگر تغییر عمده‌ای در ضربان قلب، ورم کردن و زیاد شدن ناگهانی وزن، اشکال در تنفس یا سیاهی رفتن چشم‌ها و سرگیجه برایتان رخ داد، فورا به دکترتان مراجعه کنید.
تداخل پیس‌میکر با وسایل الکتریکی
پتوهای برقی، پدهای گرم‌کننده و اجاق‌های مایکروویو را می‌توانید بدون تداخل با کار پیس‌میکر استفاده کنید.
تلفن همراه را باید در طرف مقابل محل کاشته شدن پیس‌میکر روی قفسه سینه استفاده کنید.
تلفن همراه را نباید به طور مستقیم روی قفسه سینه یا در همان طرف کاشته شدن پیس‌میکر قرار دهید..
باید از میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی قوی اطراف برخی از تجهیزات صنعتی، امواج رادیویی با شدت بالا (که در نزدیکی ژنراتورهای بزرگ، نیروگاه‌ها یا برج انتقال امواج رادیویی) و دستگاه‌های جوش با قوس الکتریکی دوری کند.
هیچ آزمایشی که شامل استفاده از ام‌آرآی (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) باشد نباید انجام دهید مگر اینکه به شما گفته شود پیس‌میکر شما با ام‌آرآی سازگار است.
هنگام عبور از دروازه امنیتی فرودگاه کارت داشتن پیس‌میکر را به ماموران نشان دهید، چرا که پیس‌میکر باعث فعال شدن آژیر امنیتی می‌شود.
پزشکتان ممکن است اطلاعات بیشتری درباره انواع تجهیزاتی که با پیس‌میکر شما تداخل دارند، بدهد .
