جوانسازی دوباره پوست یک زن ممکن است «بیماری سالمندی» را مهار کند
پژوهشگران دانشگاه کمبریج سلول‌های پوست یک زن ۵۳ ساله را دوباره جوان کردند، به طوری که این سلول‌ها ظاهری مانند سلول‌های پوستی یک زن ۲۳ ساله پیدا کردند.
به گزارش بارزنیوز به نقل از بی‌بی‌سی این دانشمندان معتقدند می‌توانند کار مشابهی را با بافت‌های دیگر در بدن هم انجام دهند.
هدف نهایی ایجاد درمان‌هایی برای بیماری‌های مرتبط با سالمندی مانند دیابت، بیماری قلبی و اختلالات عصب‌شناختی است.
فناوری به کار رفته بوسیله این دانشمندان بر فنونی تکیه دارد که برای ایجاد «دالی»، نخستین گوسفند شبیه‌سازی‌شده بیش از ۲۵ سال پیش به کار رفتند.
پروفسور ولف رایک، رئیس این گروه پژوهشی از انستیتو بابراهام در کمبریج گفت که او امیدوار این است این شیوه نهایتا برای سالم نگهداشتن افراد برای مدتی طولانی‌تر در دوران سالمندی به کار رود.
او گفت: «ما درباره این نوع چیزها رویاپردازی می‌کنیم. بسیاری از بیماری‌های شابع با افزایش سن بدتر می‌شوند و اندیشیدن درباره کمک کردن به افراد به این طریق بسیار هیجان‌انگیز است.»
البته پروفسور رایک تاکید کرد که این کار که نتایج آن در ژورنال eLife منتشر شده است، هنوز در مراحل بسیار اولیه است. او گفت پیش از آنکه بتوان این شیوه را از آزمایشگاه با بالین بیماران منتقل کرد، باید چند موضوع علمی حل‌وفصل شود. اما او گفت نشان دادن برای نخستین بار که دوباره جوانسازی سلول‌ها امکان‌پذیر است، گامی ضروری رو به جلو است.
ماجرا از گوسفند دالی آغاز شد
منشا این شیوه به دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد، هنگامی پژوهشگران در انستیتوی راسلین در بیرون شهر ادینبورو روشی را برای تبدیل یک سلول بالغ غده پستانی گرفته شده از یک گوسفند به رویان ایجاد کردند. این کار به خلق «دالی»، گوسفند شبیه‌سازی‌شده منتهی شد.
هدف گروه راسلین این نبود که کلون‌ها یا همانندهای گوسفند یا حتی انسان تولید کنند، بلکه می‌خواستند از این شیوه برای ایجاد به اصطلاح سلول‌های بنیادی رویانی انسانی استفاده کنند. آنها امیدوار بودند که این سلول‌ها را بتوان به صورت بافت‌هایی اختصاصی مانند عضلات، غضروف و سلول عصبی رشد داد و جایگزین بخش‌های فرسوده بدن کرد.
تکنیک به کار رفته برای ایجاد دالی در سال ۲۰۰۶ بوسیله پروفسور شینیا یاماناکا که در آن زمان در دانشگاه کیوتو در ژاپن بود، ساده‌تر شد. این روش جدید که IPS (سلول بنیادی پرتوان القایی) نامیده شد، شامل افزودن مواد شیمیایی برای ۵۰ روز به سلول‌های بالغ بود. این کار به تغییرات ژنتیکی منجر شد که سلول‌های بالغ را به سلول‌های بنیادی تبدیل کرد.
در هر دو تکنیک دالی و IPS لازم بود سلول‌های بنیادی ایجاد شده دوباره به صورت سلول‌ها و بافت‌های که بیمار نیاز دارد، رشد داده شوند. معلوم شد انجام این کار مشکل است و با وجود دهه‌ها تلاش، استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌ها هنوز بسیار محدود است.
«حمام شیمیایی» سلول‌ها را دوباره جوان کرد
گروه پروفسور رایک از تکنیک IPS بر روی سلول‌های پوستی ۵۳ ساله استفاده کرد. اما آنها مدت حمام شیمیایی را از ۵۰ روز به ۱۲ روز کاهش دادند. دکتر دیلجیت گیل با شگفت‌دگی دریافت که این سلول‌ه به سلول‌های بنیادی رویانی بدل نشده‌اند- به صورت سلول‌های پوستی که ظاهر و رفتاری مانند سلول‌های ۲۳ ساله داشتند، دوباره جوان شده‌اند.
او گفت:«به یاد دارم روزی که نتایج به دستم رسید و نمی‌توانستم باور کنم که برخی از سلول ها ۳۰ سال جوانتری از عمر ابتدایی‌شان شده‌اند. روز بسیار هیجان‌انگیزی بود.»
این تکنیک را نمی‌توان به طور فوری به درمانگاه‌ها منتقل کرد، زیرا روش IPS خطر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. اما پروفسور رایک مطمئن بود اکنون که معلوم شده است، دوباره جوانسازی سلول‌ها ممکن است، گروه او می‌توانند روش جایگزین ایمن‌تری پیدا کنند.
او گفت: «هدف درازمدت این است که مدت سلامت انسان نه مدت طول عمر او را افزایش دهیم، بنابرای افراد به شیوه‌ای سالم‌تر پیر شوند.»
پروفسور رایک می‌گوید برخی از نخستین کاربردهای این روش می‌تواند ایجاد داروهایی برای دوباره جوانسازی پوست در افراد سالمند در بخش‌هایی از بدن باشد که بریده شده یا سوزانده شده است- به عنوان شیوه‌ای برای شتاب بخشیدن به ترمیم. این پژوهشگران با نشان دادن اینکه سلول‌های پوستی دوباره جوان شده‌شان با سرعست بیشتری در تجربه‌های شبیه‌سازی زخم حرکت می‌کنند، این موضوع را در اصول ثابت کرده‌اند.
قدم بعدی پژوهشگران
قدم بعدی این است که ببینند آیا این فناوری بر روی بافت‌های دیگر مانند سلول‌های عضله، کبد و خون هم موثر است یا نه.
پروفسور ملانی ولهام که مدیر عامل شورای پژوهش علوم زیست‌فناوری و زیس‌شناختی در انگلیس است که مقداری از هزینه پژوهش منجر به ایجاد گوسفند دالی را تامین کرد، گفت سودمندی‌های بالینی یاین فناوری اکنون ممکن است چندان دور نباشد.
او گفت: «اگر رویکردهای مشابه یا درمان‌های جدید بتوانند سلوهای ایمنی را دوباره جوان کنند که ما با افزایش سن ما پاسخدهی‌شان کمتر می شود، در آینده ممکن است بتواند پاسخ افراد به واکسیناسیون و نیز توانایی‌شان برای مبارزه با عفونت‌ها را تقویت کرد.»
پرسش بزرگ این است که آیا تلاش‌های پژوهشی در این حوزه به ایجد روشی برای باززایی کل بدن، اکسیر جوانی یا قرص ضدپیری منجر خواهد شد. پروفسور رایک گفت که این ایده چندان دور از دسترس نیست.
او گفت: «این تکنیک در موش‌های تغییر ژنتیکی‌یافته به کار برده شده است و برخی از نشانه‌ها دوباره جوان شدن در آنها دیده شده است. یک بررسی نشان‌های دوباره جوان شدن لوزالمعده را نشان داد که از لحاظ تاثیر بالقوه‌اش برای درمان دیابت جالب است.»
اما پروفسرو رابین لاول-بج از انستیتو کریک در لندن معتقد است که موانع علمی میان نتایج پروفسور رایک در آزمایشگاه وحتی ساده‌ترین کاربردهای بالینی هنوز خیلی زیاد است. همچنین به نظر او روند انتقال روند دوباره جوان سازی به سایر انواع بافت‌ها یا در واقع ساخت قرض ضد پیری روندی آسان نخواهد بود.
